تبيين عوامل مؤثر بر مشاركت بهره‌برداران در اجراي طرح‌هاي مرتع داري مورد مطالعه دهستان گل‌تپه، شهرستان سقز

Investigating Determinants of Stakeholders’ Participation on Rangeland Projects: The Case of Goltape Township, Saqqez County

عرصه‌هاي منابع طبيعي به ويژه مراتع، بستر توسعه‌ي پايدار محيط زيست محسوب مي‌شود. در سال‌هاي اخير، طرح‌هاي مرتع داري نقش مهمي در جلوگيري از تخريب مراتع و بهبود وضعيت آنها ايفا كرده‌اند. موفقيت اين طرح‌ها منوط به مشاركت بهره‌برداران است. هدف پژوهش حاضر تبيين عوامل مؤثر بر مشاركت بهره‌برداران دهستان گل‌تپه، شهرستان سقز، در اجراي طرح‌هاي مرتع داري بود. بدين منظور، از تحقيق توصيفي همبستگي با رويكرد مقايسه‌اي بهره گرفته شد. جامعه‌ي آماري مشتمل بر بهره‌برداران مراتع در مناطق روستايي (با درصد بالا و پايين مشاركت در اجراي طرح‌هاي مرتع داري) دهستان گل‌تپه، شهرستان سقز بود. نمونه‌ي آماري پژوهش شامل 175 نفر از سرپرستان خانوار در مناطق روستايي بود. به منظور جمع‌آوري داده‌ها از پرسشنامه‌اي ساختارمند بهره گرفته شد. نتايج ضريب آلفاي كرونباخ براي سنجه‌هاي مورد مطالعه 0/52 تا 0/89 نشان از پايايي قابل قبول سنجه‌ها بود. نتايج نشان داد كه در بين بهره‌برداران فعال در اجراي طرح‌هاي مرتع داري، متغيرهاي ادراك در خصوص تسهيل‌كننده‌ها و بازدارنده‌هاي مشاركت، آگاهي زيست محيطي و امكان‌سنجي فيزيكي - اكولوژيكي طرح‌هاي مرتعداري پيش‌بيني كننده‌ي مشاركت و در گروه غيرفعال در هر دو گروه بهره‌برداران فعال و غيرفعال نيز ادراك در خصوص تسهيل‌كننده‌ها و بازدارنده‌هاي مشاركت و امكان‌سنجي فيزيكي - اكولوژيكي تبيين كننده‌ي مشاركت در طرح‌هاي مرتع داري بوده است.

Natural resources, especially rangelands characteristically provide a context for sustainable development of environment worldwide. Recently, rangeland management projects play an important role in preventing pasture degradation and promote their overall status. Community participation is one of the main factors for any successful range management program. Due to the importance of stakeholder participation in rangeland management projects, this study aimed at investigating determinants of stakeholders’ participation in rangeland projects of Goltape Dehestan, Saqqez county. Thereby, the study employed descriptive causal comparative research design. The statistical population was consisted of beneficiaries in rural pastures (with high and low participation rate in range management projects). The sample was consisted of 175 rural household heads in Gol Tappeh villages. Structural questionnaires were used to collect data. The questionnaires validity was confirmed by panel of experts and a pilot study was done to assess the reliability. Cronbach's alpha coefficients were between 0.52 and 0.89 for different measures. The results showed that, in active-participant group, perception towards facilitative factors and bottlenecks, environmental awareness and physic-ecological feasibility of rangeland projects and in passive-participant group perception towards facilitative factors and bottlenecks and physic-ecological feasibility were determined the participation in rangeland projects.