ارزيابي راهكارهاي سازگاري نخود ديم (Cicer arietinum L) به تغييرات اقليمي آينده در استان زنجان

تغييرات بسيار اندك شرايط اقليمي نسبت به وضع معمول بر توان توليدي گياهان زراعي اثرات شگرف خواهد داشت، بنابراين ارزيابي ميزان كارايي راه هاي سازگاري به شرايط آينده براي توسعه پايدار يك ناحيه يا منطقه ضروري است. هدف از اين مطالعه ارزيابي راهكارهاي سازگاري كشت ديم گياه نخود به شرايط تغيير اقليم (افزايش چهار درجه سانتي گرادي دما، كاهش ۱۰ درصدي بارندگي و افزايش دو برابري دي اكسيد كربن) در استان زنجان با استفاده از مدل SSM-Chickpea بود. در شرايط اقليمي آينده، ميانگين عملكرد استان به طور متوسط با ۴/۳۸ درصد افزايش به ۱۰۳۶ كيلوگرم در هكتار خواهد رسيد كه اختلاف معني داري با شرايط فعلي (۷۶۰ كيلوگرم در هكتار) دارد. سه روش مديريتي (تسريع در كاشت، استفاده از ارقام زودرس و تلفيقي از زودرسي و تسريع در كاشت) جهت سازگاري با تغييرات اقليمي آينده شبيه سازي و مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه استفاده از ارقام زودرس به همراه تسريع در كاشت در شرايط آينده ميانگين عملكرد استان را تا ۵/۹۴ درصد نسبت به شرايط فعلي افزايش مي دهد و به ۱۴۵۲ كيلوگرم در هكتار مي رساند. كاهش طول دوره رشدي گياه و عدم برخورد با دماهاي فوق مطلوب در هنگام پر شدن دانه، توزيع آب بين فاز رويشي و زايشي در اثر كم شدن دوره رشد رويشي و فرار از تنش خشكي آخر فصل به علت منطبق شدن دوره رشدي گياه با فصل رشد از جمله دلايل افزايش عملكرد نخود در شرايط به كارگيري راهكارهاي سازگاري مي باشند. در اين شرايط با توجه به كاهش ريسك مخاطرات محيطي در طي سال هاي مختلف، پايداري عملكرد تا ۴/۲۸ درصد افزايش خواهد يافت.