متون ديني زرتشتي و محيط زيست : نقش انسان در آباداني زمين و طبيعت

Zoroastrian Scriptures and the Environment: the Man’s Role in Prosperity of Earth and Nature

به نظر مي رسد كه ريشه بحران هاي زيست محيطي كنوني را بايد در نگرشي جست كه انسان به طبيعت، جهان مادي و به تعبير امروزي محيط زيست داشته است. با نظر به حضور همه جانبه دين در تمامي عرصه هاي زندگي در جوامع سنتي پيشين، بديهي است كه در فهم چگونگي ارتباط انسان و طبيعت، و در نتيجه رفتار او در هر سنت ديني، بايد به آموزه ها و تعاليمي كه عمدتاً در متون ديني بازتاب يافته و مجموعه گزاره هاي معنوي آنها را شكل بخشيده است توجه داشت. در اين پژوهش در نخستين سروده هاي زرتشت، گاتها و نيز در متون متاخر اوستا، همچنين در ديگر متون مهم زرتشتيان از جمله دينكرد، مينوي خرد و شايست و ناشايست به بررسي اهميت آباداني زمين و تأكيد بر مراقبت و كوشش در حفاظت از آب، گياهان و حيوانات پرداخته مي شود تا با واكاوي روابط انسان و طبيعت در اين متون و احكام و مقرراتي كه مستقيم و يا غيرمستقيم مي ­تواند در محيط زيست تأثير بگذارد، تصويري كلي از نوع مواجهه مزديسنان با طبيعت نشان داده شود. علاوه بر اين، با توجه به رويكردهاي مختلف درباره رابطه دين، هم به طور كلي و هم مصداقي، در تعاليم زرتشتي با مسائل و مباحث زيست محيطي تلاش شده تا با نگاهي نو در اين متون و نيز با نظر به ديدگاهي كه دين زرتشتي درباره جهان و هستي دارد، چگونگي تأثير عملكرد دينداران بر محيط زيست و نحوه تلقي انسان ديندار در اين خصوص بحث شود.

It seems that the attitude of man towards nature, the physical world and the environment is the root of present environmental crisis. Considering the comprehensive presence of religion in all aspects of past traditional societies lives, it is obvious that to understand the relationship of man and nature, therefore to determine his attitude in each religious tradition, one has to reconsider the teachings which are commonly found in religious texts and shape the spiritual paradims. The present paper tries to look for such teachings considering the importance of the prosperity of land and emphasis on protection and preservation of water, plants and animals in the Gathas of Zaratostra, new Avesta, and other important Zoroastrian texts such as DÊnkard, Minouye Kherad, and Shāyast nāshāyast. It also tries to analyse the relationship of man and nature through the laws and regulations in these texts which can affect the environment directly or indirectly, and to give a wholistic view of the attitude of the Mazdeans towards nature. Furthermore, this paper is going to consider the views of religious man, and general affects of the function of faithfuls on environment through a new look on these texts and Zororastrian cosmology.