اثرات وفور درآمدهاي نفتي بر نظام تصميم‌گيري عوامل و سهم بخش خصوصي در اقتصاد ايران

Effects of oil revenues abundance on economic decision making: Factors involved and and private sector share in Iran’s economy

وفور درآمدهای نفتی، علاوه بر تأمین منابع مالی لازم برای اجرای برنامه‌های اقتصادی، متضمن بروز آثار و پیامدهای منفی قابل توجه بر بخش‌ها و نهادهای مختلف اقتصاد نیز هست. از جمله مهم‌ترین آثار وفور درآمدهای نفتی، اختلال در نظام تصمیم‌گیری عوامل اقتصادی است. بروز این اختلال‌ها منجر به انحراف تصمیم خانوارها و دولت از شرایط بهینه در مورد نرخ پس‌انداز و سرمایه‌گذاری (در سرمایه‌های فیزیكی و انسانی)، اندازه و ساختار بهینه بودجه، كسر بودجه و سیاست‌های تجاری خواهد شد. در نتیجه، سهم دولت از اقتصاد (تصدی‌گری دولت)، به طور مداوم افزایش یافته و بخش خصوصی كوچك‌تر خواهد شد. در این مطالعه، در قالب یك الگوی جامع معادلات هم‌زمان و با استفاده از داده‌های سال‌های 1390-1363، ضمن تبیین ریشه‌ها و نحوه بروز آثار یاد شده، ابزارهای سیاستی مناسب برای كنترل و حذف آنها معرفی خواهد شد. بر اساس نتایج مطالعه، مناسب‌ترین ابزار سیاستی، ابزاری است كه ضمن بهره‌مندی اقتصاد از درآمدهای نفتی، مانع از انتقال نوسانات این درآمدها به اقتصاد شود.

Oil revenues abundance provides the necessary cash for implementing economic programs. However, it has several negative consequences on various economic sectors and institutions as well. One of the most important possible outcomes of oil revenues abundance is considerable disturbances in the economic decision-making system. Occurrence of such disturbances distorts decisions on saving and investment, size and structure of the government budget, budget deficit and deviation of trade policies from optimal conditions. Thereby, government’s share of the total economy will rise steadily, and share of the private sector will shrink in turn. In this study, using a general simultaneous equations model and the data on Iran’s economy within the period of 1363-1390, in addition to determining the origins and clarifying the structure of such effects, suitable remedial measures are proposed. According to the findings of the study, the most appropriate policy is the one that prevents transmitting of oil revenue fluctuations to the economy while saving A/M benefits for that.