رويكردي بر اولويت بندي مناطق مناسب حفاظت با روش تحليل كمبود هاي حفاظتي

Gap Analysis Approach for Prioritization and Selection of Protected Areas

افزايش جمعيت انسان و توسعه زير ساخت هاي مورد نياز در صورتي كه براساس اصول توسعه پايدار صورت نگيرد، مي تواند علاوه بر اثرات ديگر باعث كاهش تنوع زيستي شود. از اين رو، كشور ها براي حفظ گونه ها و مقابله با اين امر دست به ايجاد مناطق حفاظتي زده اند. ويژگي هاي اجتماعي-اقتصادي در انتخاب مناطق تحت حفاظت تاثير بسزايي دارد، و اغلب با توجه به ارزش اقتصادي منطقه، موقعيت حفاظتي آن ناديده انگاشته مي شود. از اين رو، ارزش اقتصادي در اغلب مناطق تحت حفاظت موجود پايين است. دليل ديگر نامناسب بودن موقعيت مناطق تحت حفاظتي موجود، داشتن اهداف و دلايل مختلف براي حفاظت است. بنابراين، انتخاب مناطق حفاظتي نيازمند روشي سامان مند است كه به طور همزمان بيشتر اهداف را در نظر بگيرد و مجموعه اي از مناطق را كه نمايانگر يكپارچگي بخش هاي طبيعت است جهت حفاظت انتخاب كند. در ايران در مواردي انتخاب مناطق حفاظتي براساس روش هاي غيرسيستماتيك بوده است كه بسيار به نظر كارشناس وابسته هستند. در دو دهه اخير ابزار هاي نرم افزاري مختلفي براي طرح ريزي سامان مند مناطق حفاظتي توسعه يافته است. يكي از اين روش ها، تحليل كمبود هاي حفاظتي است كه براي مناطق وسيع مورد استفاده قرار مي گيرد و كمبود هاي كنوني حفاظتي را مشخص مي كند. در اين روش، توزيع جوامع گياهي و نياز هاي زيستگاهي براي بهبود نقشه توزيع جانوري استفاده مي شوند. سپس، توزيع پيش بيني شده با مناطق تحت حفاظت موجود مقايسه مي شود و مكان ها و گونه هايي كه خارج از مناطق حفاظت شده قرار دارند شناسايي مي شوند. در مقاله ي حاضر چگونگي كاربرد روش تحليل كمبود ها در اولويت بندي و انتخاب مناطق مناسب حفاظت با استفاده از نرم افزار Zonation مورد بررسي قرار گرفته است.

Human population growth and the required infrastructure without regard to the principles of sustainable development may cause biodiversity loss, among other consequences. Nations have thus taken steps to establish protected areas to combat nature's downgrading and biodiversity loss. The economic and political implications can be serious and reserves can be selected from low grade areas or even lose their protected status when they prove to be economically valuable. As a result, reserves tend to be concentrated on land that, at least at the time of establishment, had not been important economically. Another reason for the inappropriate location of reserves is simultaneous consideration of many reasons for reserve establishement. Therefore, the selection areas requires a systematic method that considers important aspects of nature protection and selects the best set of areas towards ensuring integrity of the selected ecosystems. In Iran, in some cases the selection of the protected areas has been based on unsystematic methods relying heavily on expert judgements. Different software tools have been developed for the systematic conservation planning in the past twenty years. Analysis of protection gaps is one such method of systematic selection of conservation areas that is used for large areas and defines the current gaps in protection. In this plant communities and habitat requirements are used to complete and improve animal distribution maps. Then, the predicted distribution is compared with existing protected areas and sites located outside the established areas are identified and suggested for inclusion. In the present paper we demonstrate the application and analysis of deficiencies to prioritize and select appropriate areas for protection using zonation software.