مدل‌سازي ارزيابي و پهنه‌بندي توان اكوتوريسم با منطق فازي، FAHP و TOPSIS (مطالعه موردي: شهرستان شاهرود)

Ecotourism Potential Evaluation and Zoning Modelling by Fuzzy Logic, FAHP and TOPSIS (Case Study: the SHAHROOD County)

غناي جاذبه‌هاي ايران، با انبوهي از يادمان‌هاي تاريخي و ميراث‌ فرهنگي و طبيعي بر جا مانده از دوره‌هاي مختلف، سبب شده است كه اين سرزمين را جهاني در يك مرز بنامند. از مهمترين جاذبه‌هاي طبيعي، مناطق بياباني و كويري هستند كه حدود يك سوم مساحت كشور را به خود اختصاص داده‌اند. وجود چنين وسعتي از نواحي خشك، لزوم توجه به پتانسيل‌هاي مناطق مذكور را در زمينه صنعت اكوتوريسم، به ويژه در استان سمنان كه در مركز ايران و در مسير مشهد قرار دارد، ضروري مي‌سازد. در اين ميان، شهرستان شاهرود نيز با برخورداري از زمين‌سيماهاي منحصر به فرد، يكي از قطب‌هاي سياحتي كشور به شمار مي‌رود و نقش مهمي در فراهم كردن پتانسيل اكوتوريسم دارد. در حال حاضر علي رغم اهميت موضوع، مطالعه مشخصي به منظور مكان‌يابي پهنه‌هاي مناسب تفرج و برنامه‌ريزي درباره آن انجام نشده است. با توجه به اين كه اولين قدم در برنامه‌ريزي براي هر نوع فعاليت از جمله برنامه‌ريزي تفرجي، ارزيابي پتانسيل سرزمين براي آن فعاليت است، در اين مطالعه ارزيابي و پهنه‌بندي توان اكوتوريسم شهرستان شاهرود در استان سمنان با منطق فازي، FAHP و TOPSIS، بر اساس 15 معيار (شامل: درصد شيب، فاصله از مناطق روستايي، فاصله از جاده، فاصله از گسل، كاربري اراضي، پوشش گياهي، جهت، جنگل ابر، زمين لغزش، مراكز جاذب گردشگري، فاصله رودخانه، فاصله مسيل‌هاي سيلابي، خدمات، پوشش جانوري و ارتفاع) و با استفاده از GIS صورت گرفت و در نهايت، نقشه پهنه‌بندي نواحي مستعد توسعه اكوتوريسم اين شهرستان توليد شد. نتايج اين تحقيق نشان داد كه از 51482 كيلومتر مربع مساحت كل منطقه مورد مطالعه،‌ 8765 كيلومتر مربع داراي توان زياد و 2188 كيلومتر مربع نيز داراي توان خيلي زياد براي توسعه اكوتوريسم مي‌باشند. از بين نقاط داراي جاذبه اكوتوريسمي نيز جنگل ابر اولويت اول و رودخانه نمك اولويت آخر را به خود اختصاص داده است.

Diversity of attractions of IRAN, a lot of historical monuments and natural and cultural heritage left by the different geological periods, has led the world call this land a world in one border. One of the most important natural attractions, is the deserts and salt desert witch accounted about a third of the country’s area. Such expanses of arid areas, requires attention to this potential areas in ecotourism industry, especially in SEMNAN province witch located in IRAN central part and on the MASH’HAD’s High way. Meantime, SHAHROOD County with the enjoyment of a unique landscape is one of the tourist centers and play an important role in providing for ecotourism. As the first step in planning for any kind of recreational activity is lnad capability evaluation. In this study, ecotourism capability in SHAHROOD COUNTY evaluated and zoned by fuzzy logic, FAHP and TOPSIS, and based on 15 criteria (slope, distance of villages, distance of roads, distance of faults, landuse, range cover, aspect, Cloud forest, land slide points, tourist attractions, distance of rivers, distance of flood plain, services, wildlife and elevation) in GIS environment. Finally, the ecotourism capability zoning map of this county is generated. The results shown that 8765 km2 of total areas (51482 km2) has high capability, 2188 km2 has very high capability for ecotourism development. Among the ecotourism attractions Cloud forest is the first priority and the Salt River is the last priority for development.