تغييرات تنوع و تركيب گونه‌هاي گياهي تحت تأثير چراي دام در مراتع حوزه توف‌سفيد

Change Detection of Plants Diversity and Community Composition Due to Grazing in Rangelands of Toof Sefid Watershed

در اين مقاله تأثير شدت چراي دام بر تنوع گونه‌هاي گياهي و فرم‌هاي رويشي در مراتع حوزه آبخيز توف‌سفيد واقع در 85 كيلومتري شمال غرب شهركرد در استان چهارمحال و بختياري مورد مطالعه قرار گرفته تا از اين طريق بتوان مديريت مناسبي بر آن حوزه اعمال كرد. بدين‌منظور، سه محدوده با مديريت چرايي متفاوت (قرق، چراي سبك تا متوسط و چراي سنگين) در نظر گرفته شده و در هر محدوده، نمونه‌برداري از پوشش گياهي درون پلات‌هاي 4 متر مربعي در امتداد سه ترانسكت 300 متري به روش تصادفي - سيستماتيك انجام پذيرفت. شاخص‌هاي تنوع شانون و سيمپسون و غناي گونه‌اي (ميانگين تعداد گونه در پلات) در هر مديريت چرايي محاسبه شده و با استفاده از تجزيه واريانس يك‌طرفه مقايسه شدند. انواع فرم‌هاي رويشي (بوته‌اي، گندمي و پهن‌برگ علفي) نيز در هر تيمار چرايي از طريق تجزيه واريانس مورد مقايسه قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه ارزش عددي براي شاخص‌هاي تنوع و غناي گونه‌اي در محدوده قرق (غناي گونه‌اي: ۱۴/۴، شاخص شانون: ۲/۲۴۴ و شاخص سيمپسون: ۰/۸۶۵) بيشتر از چراي سبك (غناي گونه‌اي: ۹/۰۹، شاخص شانون: ۱/۳۷۷ و شاخص سيمپسون: ۰/۶۱۷) و چراي سنگين (غناي گونه‌اي: 10/10، شاخص شانون: ۱/۵۳۶ و شاخص سيمپسون: ۰/۶۵۲) است. همچنين از نظر فرم رويشي در بين مناطق با مديريت‌هاي چراي متفاوت، اختلاف معني‌داري وجود دارد كه اين اختلاف در مورد گندميان در مقايسه با ساير فرم‌هاي رويشي كمتر است. با توجه به اين كه كليد پايداري اكوسيستم‌ها تنوع گونه‌اي است، مي‌توان انتظار داشت كه كاهش تنوع گونه‌اي سبب كاهش پايداري اكوسيستم شود.

This study aims to assess the effect of grazing intensity on plant species diversity and functional groups in a highland mountains, Toof sefid watershed, located in 85 km North West of Shahrekord in Charmahal and Bakhtiary province. For sampling, three grazing management area (exclusure, light to moderate grazing, heavy grazing) selected and within each treatment, 300 plots with four square meter were installed along three lines. Shannon diversity indicator, Simpson and species richness and functional groups calculated for each grazing management area and compared using one-way analysis of variance. The results showed all diversity indicators were significantly higher in exclusure (species richness: 14.4, Shannon index: 2.244, and Simpson index: 0.865) compared to light to moderate grazing (species richness: 9.09, Shannon index: 1.377, and Simpson index: 0.617) and heavy grazing (species richness: 10.10, Shannon indicator: 1.536, and Simpson indicator: 0.652). The results indicates that heavy grazing causes reduction only in plant diversity and no changes in functional groups might be occurred in highland; and mountains.