پديد آورندگان :
مرسلي، ادريس وزارت جهاد كشاورزي , حيدري، نادر سازمان تحقيقات آموزش و ترويج كشاورزي كرج - موسسه تحقيقات فني و مهندسي كشاورزي , زارع، عباس , حاتمي، حميدرضا دانشگاه جامع امام حسين
چكيده فارسي :
ايران با محدوديت‌هاي شديد منابع آبي مواجه است و سهم قابل توجهي از اين منابع كمياب در بخش كشاورزي استفاده مي‌شود. يكي از مهمترين راهبردهاي كاهش تاثير اين محدوديت ارتقاي بهره‌وري آب كشاورزي و تقليل برداشت از منابع آبي كشور است كه در اين مقاله مورد بحث قرار گرفته است. نوع اين تحقيق كاربردي - توسعه‌اي و روش آن كتابخانه‌اي و ميداني به شيوه‌هاي بررسي اسنادي، پيمايشي و اكتشافي است كه در آن جامعه آماري شامل كارشناسان و متخصصان دستگاه‌هاي اداري مرتبط، اساتيد دانشگاه و پژوهشگران رشته‌هاي مربوطه و كشاورزان خبره در حوزه بهره‌وري آب كشاورزي به شيوه نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شده‌اند. در اين مقاله با هدف شناسايي و تعيين مهمترين فرايندها براي ارتقاي بهره‌وري آب و نيز اولويت توجه به آنها، ابتدا از طريق مطالعات اسنادي و كتابخانه‌اي و سپس به كمك نظرات اخذ شده از نشست‌ها و مصاحبه‌هاي تخصصي با خبرگان، تعداد دو فرايند محوري، چهار فرايند اصلي و 16 فرايند شاخص شناسايي شده و با ابزار پرسشنامه محقق ساخته، ميزان اهميت آنها در يك طيف پنج گزينه‌اي ليكرت دريافت شد و به كمك نرم‌افزارهاي آماري نتايج، سوالات و فرضيات بررسي گرديد. بر اين اساس ميزان اثرگذاري فرايندهاي تعيين شده در ارتقاي بهره‌وري آب كشاورزي متفاوت بوده ولي تمامي فرايندها در ارتقاي بهره‌وري آب كشاورزي تاثير مثبت و قوي دارند. در بين دو فرايند محوري، « فرايند اصلاحي محصول كشاورزي » با ضريب ۰/۹۳۸، در بين چهار فرايند اصلي فرايند « اصلاح توليد محصول كشاورزي » با ضريب مسير ۰/۸۸۵ و در بين 16 فرايند شاخص نيز دو فرايند « فراوري محصولات كشاورزي » با ضريب مسير ۰/۷۸۶ و « مصرف مجدد (بازچرخاني) آب كشاورزي » با ضريب مسير ۰/۷۸۵ بيشترين تاثير را در ارتقاي بهره‌وري آب كشاورزي كشور دارند.
چكيده لاتين :
Iran has been faced with severe water resources scarcity and significant share of these scarce resources have been used in agricultural sector. One of the most important strategies for reducing the impact of these shortages is to improve the agricultural water productivity (WP) and to reduce utilization of water resources, which will be discussed in this article. This research is of both applied and development type and its methodology was based on library studies and field activities, using documentary study, survey and exploration. The statistical population consisted of experts and specialists of administrative institutions, university professors and research specialists in the field of agricultural WP, together with experienced farmers. All these stakeholders were selected by purposive sampling method. The study aimed to identify the most important processes for improving WP and to prioritize them. Through library and archival studies, and then by using the feedback obtained from professional meetings and interviews with the experts and stakeholders. Therefore, 2 centric process, 4 main processes, and 16 index processes were identified and were identified by means of questionnaire. The ranking of importance was determined on a LIKERT five option range, and then the results, questions, and hypotheses were examined by help of statistical software. Accordingly, the impacts of identified processes on improving WP were different, but all the processes had strong positive impact. Of the two centric process, "agricultural product reform processes" by a factor of 0.938, among the 4 main process, "reform process of agricultural production" by a coefficient of 0.786, and among the 16 indicators processes, the process of "reuse (recycling of) agricultural water" with a coefficient of 0.785, had the greatest impact on improving agricultural WP.
