ظرفيت سنجي مديريت شهري در فرايند توانمندسازي سكونتگاه هاي غيررسمي؛ نمونه موردي: پنج شهر ايران

Capacity of urban management in the empowerment process of informal settlements: A case study of five Iranian cities

موضوع توانمندسازي سكونتگاههاي غيررسمي همواره با دو چالش روبرو بوده است. اول فقدان ظرفيت هاي لازم براي اجرا و آشنانبودن مديريت شهري با ماهيت طرح توانمندسازي جهت افزايش اين ظرفيت ها و دوم عدم اعتماد ساكنين اينگونه بافت ها به مديريت شهري و به تبع آن چالش جذب مشاركت آن ها. اين پژوهش بر آن است كه با تمركز بر چالش اول به عنوان مساله پژوهش، با رويكردي تحليلي ـ توصيفي به سنجش و مقايسه ظرفيت هاي موجود مديريت شهري در راستاي توانمندسازي سكونتگاههاي غيررسمي در پنج شهر ايران بپردازد تا كاستي هايي كه از سوي مديريت شهري متوجه اين موضوع است، مشخص گردد. در اين راستا با استناد به منابع اسنادي و كتابخانه اي، شاخص هاي سنجش ظرفيت مديريت شهري در ابعاد مختلف تدوين شده است. در ادامه جهت كمَي سازي و گردآوري داده هاي موردنياز هر شاخص، از نظر كارشناسان، استفاده از مصاحبه هاي عميق و اطلاعات موجود در طرح توانمندسازي سكونتگاههاي غيررسمي اين شهرها استفاده شده است. جهت تحليل داده ها و سنجش عدد نهايي ظرفيت موجود مديريت شهري هر يك از شهرهاي مورد بررسي در راستاي توانمندسازي سكونت گاههاي غيررسمي هر شهر، از مدل ANP-FUZZY و براي وزن دهي شاخص ها در اين مدل، از متخصصين، مديران شهري و پژوهشگران نظرسنجي صورت گرفته است. نتايج رتبه بندي مديريت شهرهاي مورد مطالعه جهت توانمند سازي سكونتگاههاي غير رسمي از بيشترين به كمترين ظرفيت به ترتيب: 1. شيراز؛ 2. مرودشت؛ 3. ياسوج؛ 4. زابل و 5. ايرانشهر مي باشد و به ترتيب شاخص هاي: 1. استفاده از روش هاي شهرسازي مشاركتي؛ 2. برگزاري نشست ها و كارگاه هاي آموزشي شهروندي مرتبط با مسائل اسكان غيررسمي و 3. ميزان پايداري درآمد بيشترين اهميت را در اين رتبه بندي داشته اند.

Empowerment of informal settlements has been always faced with two challenges. Firtly, Lack of necessary capacity to implement and unfamiliarity of urban management with the nature of empowerment plan to increase these capacities. Secondly, distrust of the residents of these textures to urban management and consequently the challenge of attracting their participation. This study aims by focusing on the first challenge as a research problem, with analytical- descriptive approach to evaluate and compare the existing capacity of urban management in order to empower informal settlements in five cities, so that the shortcomings of the urban managment regarding this issue to be determined. In this regard, according to documents and library resources, indicators of urban management capacity has been developed in many aspects. Furthermore, in order to quantify and collect data needed for each indicator, according to experts, using in-depth interviews and avialable information in the empowerment plan of informal settlements of theses cities has been considered. To analyze the data and evaluate the final number of available capacity of urban management of each of the surveyed cities in order to empower informal settlements of each city, the FUZZY-ANP model, and for weighting of indicators in this model, professionals, city administrators and researchers were surveyed. Ranking results of the management of the cities in order to empower informal settlements from highest to lowest capacity were 1- Shiraz, 2- Marvdasht, 3- Yasouj, 4-Zabol, and 5-Iranshahr respectively. Moreover, the indiocators of 1- using participatory planning method, 2- meetings and workshops related to issues of informal settlements, and 3- the stability of income respectively had the highest significance in this ranking.