تغييرات صفات ريختي و فيزيولوژيكي نهال‌هاي استبرق (Calotropis procera) در شرايط تنش آبي

Morphological and Physiological Changes in Calotropis procera Seedlings under Water Stress Conditions

از جمله مهم ترين تنش هاي محيطي كه گياهان مناطقي كم باران نظير بخش هاي جنوبي و مركزي ايران با آن مواجه اند، تنش هاي كم آبي و نبود آب كافي در طي مراحل رويش محسوب مي شود. گياه استبرق يكي از گونه هاي ارزشمند با موارد استفاده صنعتي (توليد الياف با كيفيت) و دارويي فراوان است كه مقاومت نسبتاً خوبي به شرايط خشك جنوب كشور دارد. تحقيق حاضر با هدف بررسي اثر تنش آبي بر صفات ريختي و فيزيولوژيكي نهال هاي استبرق (Calotropis procera Ait) در شرايط گلخانه انجام شد. اين آزمايش در شش سطح تنش آبي (دوره هاي آبياري 3، 6، 9، 12، 15 و 18 روزه) در قالب طرح كاملاً تصادفي در مدت شش ماه صورت گرفت. ميزان زنده ماني در دوره هاي آبياري سه، شش و نه روز برابر با 100% و در 12 روز 75% بود، اما در تنش هاي آبي 15 و 18 روز، هيچ نهالي زنده نماند. بزرگ ترين ميزان طول ريشه، نسبت ريشه به ساقه، سطح ريشه، حجم ريشه و تراكم طول ريشه در تنش آبياري دوره اي نه روز مشاهده شد. پتانسيل آبي با افزايش تنش آبي افزايش يافت. بيشترين مقادير فتوسنتز، هدايت روزنه اي، تعرق و دماي سطح برگ، وزن تر و خشك ساقه و ريشه، ارتفاع نهال، قطر يقه و تعداد برگ به سطح آبياري سه روز تعلق داشت. به طور كلي، يافته هاي اين تحقيق آشكار ساخت كه در شرايط مورد مطالعه، نهال هاي استبرق از نظر ويژگي هاي ريختي و فيزيولوژيكي پاسخ نسبتاً خوبي به دور آبياري سه تا نه روز نشان داده است. اين در حالي است كه به دليل شرايط خوب نهال ها و زنده ماني 100 درصدي آن ها در دورۀ آبياري 9 روزه، مي توان جهت استفادۀ اين گونه در جنگل كاري ها و فضاي سبز، دورۀ آبياري 9 روز را پيشنهاد نمود كه به لحاظ اقتصادي و مديريتي نسبت به دورۀ 3 روزه اهميت بيشتري دارد.

Drought and low water stress is the most important environmental stress which plant are exposed to in low precipitation regions such as southern and central parts of Iran. Milkweed is one of valuable plant species with numerous industrial (producing high quality fibers) and medicinal benefits which has relatively resistance to drought conditions of southern Iran. The present study aimed to investigate the effect of water stress on morphophysiological characteristics of Calotropis procera seedlings on the greenhouse conditions. This experiment was carried out at six levels of water stress (irrigation periods of 3, 6, 9, 12, 15 and 18 days) in a completely randomized design during 6 months. The survival rate of seedling was 100% for the irrigation periods of 3, 6, 9 days and 75% for 12 days But at 15 and 18 days irrigation periods any seedling did not survive. The greatest amount of root length, root/shoot ratio, root surface, root volume and root length density were observed at 9day water stress. Water potential increased with increasing water stress. The maximum amount of photosynthesis, stomatal conductance, transpiration and leaf temperature, dry weight of shoots and roots, seedlings height, collar diameter and the number of leaves belonged to 3day irrigation. Overall, the findings of this study revealed that Calotropis procera seedling had suitable condition of morphophysiological characteristics in respond to tree to nineday irrigation periods. However, due to the good conditions of the seedlings and 100% of seedling survival in 9day irrigation period, it can be proposed as afforestation and rural green spaces, instead of the 3day irrigation period because of the economic and management reasons.