برساخت معنايي زن روشنفكر خاص در سينماي پس از انقلاب اسلامي

Construction of a Specific Intellectual Woman in the Iranian Movies

هدف مقاله پيش رو پاسخ به اين پرسش است كه تصوير زن روشنفكر در سينماي پس از انقلاب اسلامي چگونه برساخته شده است؟ براي نيل به اين هدف از مفهوم «روشنفكر خاص» «ميشل فوكو» و روش «تحليل روايت» استفاده شد. حجم نمونه شامل 13 فيلم توليدشده بين سالهاي 1360-1390 است كه به شيوه هدفمند گزينش شده است. يافته ها نشان ميدهد كه در سينماي پس از انقلاب، زن روشنفكر، زني مستقل، شاغل، تحصيلكرده با پوششي مدرن است كه در تقابل با مناسبات خانوادگي قرار گرفته است؛ ازاين رو، در سينماي پس از انقلاب «خانواده» حوزه اصلي فعاليت زنان روشنفكر بازنمايي شده است و روايت سينما از تحول شخصيت اين زنان، روايت تغيير شكل برساخت «تقابل روشنفكر بومي و روشنفكر غربي» در سال هاي پاياني دهه شصت، به برساخت «روشنفكر مدرن ايستاده و مقاوم» در دهه هفتاد و «روشنفكر مدرن شكست خورده» دهه هشتاد است؛ همچنين برساخت سينمايي اين مفاهيم در راستاي بازتوليد گفتمان هاي سياسي ـ اجتماعي مسلط در هر دهه عمل ميكند.

this study aims to answer the question that how the image of the intellectual woman is constructed in the Iranian movies? In order to achieve the purpose، 13 movies، which have been selected by purposive sampling method، have been analyzed through the «narrative analysis« method and considering the «specific intellectual« theory of Michel Foucault. Results show that in the Iranian movies specific intellectual woman is an independent، employed، educated woman who stands against the family rules. Hence، «family« is the main functional zone of intellectual women; and the narrative of these women in the cinema is the construction of «the conflict between inside and outside intellectual« in the 1980’s، construction of «the rebellious modern intellectual« in 1990’s and construction of «defeated modern intellectual« in 2000’s. Finally، construction of these concepts are related to dominant political discourses.