تأثير شوري آب آبياري بر عملكرد جو، رطوبت و شوري خاك در طول فصل رشد، و بهره‌وري آب

Effect of Irrigation Water Salinity on Soil Moisture and Salinity during Growing Season, Barley Yield, and Its Water Productivity

در يك مطالعه 2 ساله مزرعه­ اي، رطوبت و هدايت الكتريكي عصاره اشباع (ECe) خاك در سه عمق در طول فصل رشد و همچنين عملكرد بيولوژيك و دانه و بهره­ وري آب گياه جو رقم نصرت تحت تأثير دو سطح شوري آب آبياري به ميزان 2 و 12 دسي­زيمنس برمتر پايش ‌شد. نتايج نشان داد كه عملكرد بيولوژيك و دانه و بهره ­وري آب در اثر تنش شوري به ترتيب با كاهش 36/0%، 52/1% و 23/0 درصدي در سال اول و 48/4%، 69/1% و 31/7 درصدي در سال دوم همراه بود، كه اين افت بيشتر در سال دوم ناشي از مقدار كمتر بارش بود. ميانگين دو ساله بهره وري آب بر حسب عملكرد دانه، در مورد آب با شوري 2 دسي ­زيمنس برمتر 0/87 كيلوگرم بر مترمكعب و با آب شور12 دسي ­زيمنس برمتر برابر 0/64 كيلوگرم بر مترمكعب به دست آمد. در تمام روزهاي پس از اعمال تيمار شوري، رطوبت خاك در هر سه عمق در كرت­ هاي شاهد به‌طور معني ­داري كمتر از كرت­ هاي شور بود. اين تفاوت در عمق اول روند مشخص ­تري داشت و تا آخر فصل رشد ادامه داشت. به­ طور ميانگين، درصد رطوبت در كرت­ هاي شور نسبت به كرت­ هاي شاهد در سال­ هاي اول و دوم به ترتيب به ميزان 16/8% و 22/4 درصد بيشتر بود. در هر دو سال هدايت الكتريكي خاك نيز، بلافاصله پس از اعمال شوري تحت تأثير قرار گرفت و با گذشت زمان، اين تأثير بيشتر شد. تيمارهاي شوري 2 و 12 دسي­زي منس برمتر به ترتيب باعث كاهش و افزايش هدايت الكتريكي عصاره اشباع خاك گرديدند. بيشينه هدايت الكتريكي خاك در هر سه عمق در 160 روز پس از كاشت به ­دست آمد. به­ طوركلي، آبياري با آب شور باعث افزايش تقريباً دو برابري هدايت الكتريكي خاك در پايان فصل نسبت به شروع آزمايش و همچنين افزايش 20 درصدي شوري خاك نسبت به شوري آب آبياري گرديد. مقدار بيشتر رطوبت در شرايط شور به دليل سهل‌الوصول نبودن و كيفيت پايين آن براي گياهان زراعي كاربردي ندارد، ولي گياهان شورزيست مانند ارزن پادزهري، كوشيا، و ساليكورنيا در تناوب با جو احتمالاً مي‌تواند از رطوبت باقيمانده در خاك استفاده كرده و با مصرف آب كمتر، محصول قابل قبولي داشته باشد.

In a 2-year field study, soil moisture and EC of soil extract (ECe) during growing season as well as grain and biological yield and water productivity of barley plant cv. Nosrat were monitored as affected by two salinity levels of irrigation water. Salinity levels of irrigation water were 2 and 12 dS.m-1. The results showed that salinity stress reduced grain, biological yield, and water productivity by, respectively, 36.0%, 52.1%, and 23.0% in the first year, and 48.4%, 69.1% and 31.7% in the second year. Higher losses in the second year were due to lower precipitation. Two-year averages of water productivity in terms of grain yields were 0.87 and 0.64 kg/m3, for 2 and 12 dS.m-1 water, respectively. In all days after imposing salinity treatment, soil moisture in control plots was significantly lower than saline plots. This difference was more distinct in the first depth and continued until the end of the growing season. On average, soil moisture levels in saline plots were higher than the control plots by 16.8% and 22.4% in the first and second years, respectively. In both years, ECe was also affected by salinity treatment, and this effect became more over time. The 2 and 12 dS m-1 salinity treatments decreased and increased ECe, respectively. The highest ECe values were observed at 160 days after planting in all three soil depths. Overall, in this condition, irrigation with saline water increased ECe about twice at the end of season compared to early growth, and increased ECe by 20% over EC of irrigation water. Greater soil moisture in saline conditions is not useful for crops because it is not easily available and has low quality, however, halophytes such as Panicum antidotale, Kochia spp., Salicornia spp. in rotation with barley might use this higher soil moisture and produce acceptable yield with less water.