تاثير مقدار و زمان مصرف نيتروژن بر عملكرد، اجزاء عملكرد و ميزان روغن كنجد در منطقه جيرفت

Effect of Rate and Time of Nitrogen Application on Yield, Yield Components, and Oil Content of Sesame in Jiroft Area

به دليل اهميت كشت كنجد به عنوان گياهي روغني و با هدف بررسي تأثير مقادير و زمان­ هاي مختلف مصرف نيتروژن بر عملكرد كمي و كيفي اين محصول، آزمايشي به صورت فاكتوريل، در قالب طرح بلوك­ هاي كامل تصادفي با سه تكرار و در دو سال زراعي از تير ماه 1388 در منطقه جيرفت بر روي رقم JL-13 اجرا گرديد. فاكتور اول شامل پنج سطح نيتروژن (صفر،25، 50، 75 و 100 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار ) از منبع اوره و فاكتور دوم زمان مصرف نيتروژن (دو تقسيط پيش از كشت + قبل گلدهي و سه تقسيط: پيش از كشت + قبل از گلدهي + قبل از كپسول دهي) در مقادير مساوي تقسيط بود. هر كرت شامل چهار خط كشت به طول 5 متر بود. از هر كرت دو خط وسط برداشت شد و اجزاء عملكرد، عملكرد دانه، درصد روغن، وزن هزار دانه و درصد نيتروژن در دانه اندازه گيري شد. ميزان جذب و كارايي زراعي نيتروژن محاسبه گرديد. نتايج نشان داد تأثير تقسيط نيتروژن بر عملكرد و اجزاء آن معني­دار نبود. كاربرد نيتروژن سبب افزايش معني ­دار عملكرد دانه، اجزاء آن و كارايي زراعي نيتروژن شد. با مصرف 75 كيلوگرم در هكتار نيتروژن، بيشترين عملكرد دانه (1137 كيلوگرم در هكتار) و روغن (602 كيلوگرم در هكتار) بدست آمد. بنابراين تحت شرايط اين آزمايش تقسيط دو مرحله اي 75 كيلوگرم در هكتار نيتروژن قابل توصيه است.

Due to the importance of sesame as an oil crop, in order to investigate the effects of different levels and application time of nitrogen (N) on quantitative and qualitative yield of this crop, an experiment was conducted in two successive years from July 2009, on JL-13 variety in Jiroft. Experimental design was factorial with Completely Randomized Block Design (CRBD) with three replications. Treatments were 5 levels of nitrogen (0, 25, 50, 75, 100 kg N ha-1) as urea and split application of N (two splits: before planting and before flowering; and 3 splits: before planting+ before flowering + before seed pods). Every plot contained four planting rows (five meters length). Spacing between two rows and plants were 50 and 10 cm, respectively. Two central rows were cut for yield and yield components determination. N absorption and nitrogen agronomic efficiency were also measured. Results showed that the effect of N splitting on yield, yield components, and oil content of sesame was not significant. Nitrogen application increased seed yield, yield component, and N agronomic efficiency significantly. Application of 75 kg N ha-1 resulted in the highest seed and oil yield, i.e. 1137 and 602 kg ha-1, respectively. Thus, under the condition of this experiment, application of 75 kg N ha-1 in two splits is recommendable.