اثر ورمي كمپوست دامي و زباله شهري بر تغييرات فسفر از منابع مختلف در يك خاك آهكي

Effect of Sheep Manure and Municipal Waste Vermicomposts on Changes in Phosphorus from Different Sources in a Calcareous Soil

بررسي فراهمي فسفر در طول زمان و نقش مواد آلي در فراهمي آن در خاك، براي مديريت مصرف كودهاي شيميايي و آلي حاوي فسفر مهم مي ­باشد. اين مطالعه با هدف بررسي تأثير دو نوع ورمي­ كمپوست (ورمي­ كمپوست دامي (SMV) و ورمي­ كمپوست زباله شهري (MWV)) بر فراهمي فسفر، جزء­بندي و گونه ­هاي معدني آن در يك خاك لوم شني آهكي تيمار شده با مقادير 0 و 20 كيلوگرم فسفر بر هكتار، از سه منبع كودشيميايي (خاك فسفات (RP)، دي ­آمونيوم فسفات (DAP) وسوپرفسفات تريپل (TSP) در طول 90 روز انكوباسيون انجام شد. به منظور مطالعه سرعت كاهش فراهمي فسفر در طي زمان، داده هاي فسفر آزاد شده از خاك­ ها بر معادله تواني برازش داده شدند. شاخص اشباع و گونه ­هاي فسفر معدني محلول در روز اول و نودم از انكوباسيون، به كمك برنامه گونه­ بندي ژئوشيميايي MINTEQ به ­دست آمد. در روز نودم بين مقدار فسفر فراهم آزاد شده از خاك حاوي سوپرفسفات تريپل تيمار شده با ورمي­ كمپوست زباله شهري و در خاك حاوي دي­ آمونيوم فسفات تيمار شده با هر دو نوع ورمي­ كمپوست، تفاوت معنا­داري (0/05≥p) با مقدار فسفر فراهم آزاد شده در خاك شاهد مشاهده شد. در بقيه تيمارها تفاوت معناداري مشاهده نشد، كه نشان دهنده پتانسيل بالاي تثبيت فسفر در خاك مورد مطالعه مي­ باشد. سرعت تغيير شكل فسفر (ضريب b در معادله تواني)، در دامنه 0/059- ميلي­گرم بر كيلوگرم در روز )خاك تيمار شده با ورمي­ كمپوست دامي( تا 0/140 - ميلي­ گرم بر كيلوگرم در روز )خاك داراي كود سوپرفسفات تريپل( به ­دست آمد. بالاترين مقدار پارامتر a معادله تواني، در خاك ­هاي حاوي دي آمونيوم فسفات و سوپرفسفات تريپل تيمار شده با ورمي­ كمپوست زباله شهري مشاهده شد. نتايج اين تحقيق نشان داد، كاربرد هر دو نوع ورمي­ كمپوست همراه با هر سه نوع كود شيميايي فسفره، در مقايسه با كاربرد كود­هاي شيميايي به تنهايي، باعث كندتر شدن سرعت كاهش فراهمي فسفر در خاك مي­ شود. فراهمي فسفر در خاك­ هاي تيمار شده با ورمي­ كمپوست زباله شهري نسبت به خاك هاي تيمار شده با ورمي­ كمپوست دامي بيشتر بود. نتايج جزء­بندي نشان داد كه جزء­پيوندي با كربنات كلسيم و جزء باقيمانده به ­ترتيب در روز اول و نودم انكوباسيون، جزء هاي غالب فسفر مي ­باشند و انحلال كاني آپاتيت رهاسازي فسفر را كنترل مي­ كند. يون -HPO4 2 گونه معدني غالب فسفر در خاك ­هاي مورد مطالعه در طول دوره انكوباسيون به­ دست آمد.

The effect of organic amendments on phosphorus (P) availability over time is important for developing P fertilizer and organic amendment management practices in soils. This study was conducted to determine the effect of two types of vermicompost, namely, sheep manure (SMV) and municipal waste (MWV), on P availability, its mineral species and fractions in a calcareous sandy loam soil treated with three kinds of phosphorus fertilizer (rock phosphate (RP), diammonium phosphate (DAP), and triple super phosphate (TSP) during 90 days. Available P data during the incubation period were fitted using the power function equation to describe P transformation rate. The geochemical visual MINTEQ was used to calculate saturation indices and mineral P species in solution at the first and last days (nineteenth day) of incubation. By the end of the incubation period, there was no significant difference (P 15≤"> 0.05) between the amounts of available P released in the treated and the control soils, except in soils containing TSP treated with MWV and soils containing DAP treated with SMV and MWV. These results suggest high P fixation capacity in studied soil. Phosphorus transformation rate (the b constant of power function equation) ranged from -0.059 mg kg -1 day -1 (soil treated with SMV) to -0.140 mg kg -1 day -1 (soil treated with TSP). The highest “a” constant of power function was observed in soils treated with TSP and DAP and MWV. As compared to application of phosphorus fertilizer alone, vermicomposts applications with P fertilizer decreased P transformation rate in soils. Available P in soils treated with VWM was higher than with VSH. Phosphorus fractionation at the first and nineteenth day of incubation showed that carbonate and residual fractions were the dominant fractions, respectively. The results showed that P release was controlled by the dissolution rate of hydroxylapatite, and HPO4-2 was the dominant P specie during the incubation.