مطالعه جذب و واجذب فسفر در لايه هاي سطحي و زير سطحي خاك برخي از تاكستان هاي شهرستان ملاير

Phosphorus Sorption and Desorption Characteristics of Some Surface and Subsurface Vineyard Soils of Malayer Area in Hamedan Province

فراهمي فسفر در خاك­ ها تحت تأثير ويژگي­ هاي جذب فسفر مي­باشد. هدف از اين تحقيق، بررسي پارامترهاي هم­دماي جذب سطحي، نياز استاندارد (SPR)، ظرفيت بافري (PBC)، واجذب و شاخص پسماند فسفر (PHI) در خاك ­هاي سطحي و زيرسطحي بود. مطالعات هم­دماي جذب و واجذب فسفر، در 10 خاك ­سطحي (30-0 سانتي­متر) و زير­سطحي (60-30 سانتي­متر) از تاكستان­ هاي شهرستان ملاير انجام شد. مطالعات هم­دما­ي جذب سطحي، با سري­ هاي غلظت فسفر از صفر تا 200 ميلي­ گرم در ليتر، در حضور كلريد كلسيم 0/01 مولار انجام شد. براي مطالعه واجذب فسفر، از محلول كلريد كلسيم 0/01 مولار استفاده شد. ويژگي­ هاي جذب فسفر در خاك­ ها به كمك معادلات هم­دماي جذب تعيين شدند. ميانگين غلظت فسفر اولسن در خاك­ هاي سطحي و زيرسطحي به ترتيب، 24/3 و 19/4 ميلي­ گرم بر كيلو­گرم به­ دست آمد. در خاك­ هاي سطحي و زير سطحي، غلظت فسفر اولسن بالا­تر از حد مطلوب فسفر، براي محصولات باغي (7 تا 10 ميلي­ گرم بر كيلو­گرم) به ­دست آمد. معادلات فروندليچ، ون­ هاي و تمكين بخوبي توانستند جذب سطحي فسفر را توصيف نمايند. ميانگين نياز استاندارد فسفر محاسبه شده از معادله فروندليچ در غلظت 0/3 ميلي ­گرم بر ليتر، در خاك ­هاي سطحي و زير­سطحي به ترتيب 18/7 و 19/7ميلي گرم بر كيلو­گرم و ميانگين ظرفيت بافري فسفر حاصل از معادله ون هاي، به ترتيب 89/2 و 103/5 ليتر بر كيلو­گرم به ­دست آمد. ميانگين شاخص پس­ماند فسفر در خاك­ هاي سطحي (1/7) بيشتر از خاك­ هاي زير­سطحي (1/6) بود. بين SPR با مقدار فسفر اولسن در خاك ­هاي سطحي (0/01≥p) و زيرسطحي (0/05≥p) همبستگي معنا­دار و منفي به ­دست آمد. PBC در خاك ­هاي سطحي با مقدار رس (0/01≥p) و درصد كربنات كلسيم (0/05≥p) نيز همبستگي معنا­دار مثبت داشت. با توجه به بالا بودن غلظت فسفر محلول در هر دو عمق احتمال ايجاد اختلال در جذب ساير عناصر غذايي وجود دارد. مديريت مصرف كودهاي فسفري بر اساس پارامترهاي به­ دست آمده از مطالعات هم دماي جذب در اين خاك­ ها ضروري مي­ باشد.

Phosphorus (P) sorption characteristics of soils influence P availability. This study was conducted to investigate P sorption isotherm, standard P requirement (SPR), P buffering capacity (PBC), desorption, and P hysteresis index (PHI) by 10 surface (0-30 cm) and 10 subsurface (30-60 cm) soils in vineyard soils of Malayer area in Hamadan province. Isotherm experiment was carried out by concentrations of P ranging from 0 to 200 mg l-1 of KH2PO4 salt in the presence of 0.01 M CaCl2. Desorption experiments were conducted with 0.01 M CaCl2. Phosphorus sorption characteristics in soil were calculated from isotherm equations. The average values of Olsen’s extractable P (Olsen P) in surface and subsurface soils were 24.3 and 19.4 mg kg–1, respectively. In surface and subsurface soils, Olsen P was higher than the optimum concentration of P for most crops (7-10 mg P kg–1). Phosphorus sorption curves were well fitted to the Freundlich, Van-Hay and Temkin equations. The SPR average of surface and subsurface soils, defined as the amount of P sorbed at an equilibrium concentration of 0.3 mgP l–1 was 18.7 mg kg-1 and 19.7 mg kg-1, respectively. The PBC average of surface and subsurface soils, account from Van-Hay equation was 89.2 l kg-1 and 103.5 l kg-1, respectively. The average value of PHI in surface soils (1.7) was greater than subsurface soils (1.6). There was significant negative correlation between SPR with Olsen-P in surface (p 15≤"> 0.01) and subsurface (p 15≤"> 0.05) soils. We found significant positive correlation between PBC with clay (p 15≤"> 0.01) and ECC (p 15≤"> 0.05) of soils. Our finding showed that high level of Olsen P concentration in surface and subsurface soils may decrease the availability of other nutrients.Appropriate P fertilizer management according to isotherm finding is needed.