جايگاه زيدبن علي در علوم قرآن و تفسير

The Position of Zeid Ibn-Ali in Quranic Sciences and Quran Commentary

اين مقاله با روش توصيفي ـ تحليلي و از رهگذر شناسايي آثار قرآني زيدبن علي، جايگاه وي را در علوم قرآن و تفسير بازگشوده است. كاربرد «حليف القرآن» درباره وي نشانگر پيوند استوار او با قرآن است. زيد داراي قرائتي مشهور بوده كه برخي آن را در كتابي مستقل جمع آورده اند. «مدخل الي القرآن و تفسير لمواضع مختاره منه» زيد، علاوه بر مباحث مقدماتي لازم براي تفسير، مشتمل بر تفسير برخي آيات مي باشد. احتمالاً «تفسير سوره الفاتحه و بعض آيات القرآن» منسوب به وي، درس گفتارهاي او در مدت پنج ماه زنداني بودنش در كوفه مي باشد. همچنين احتمالاً «الرد علي القدريه من القرآن» منسوب به وي، همان «الرد علي المجبره» است كه در ضمن مجموعه كتاب ها و رسائل زيد منتشر شده است. زيد «الصفوه» را به منظور اثبات برتري اهل بيت عليهم السلام با تكيه بر آيات قرآن نگاشت و در «كتاب القله و الكثره» كه نگاشته خود زيد يا به املاي اوست، ملاك حقانيت نبودن اكثريت را از منظر قرآن اثبات كرد. «تفسير غريب القرآن» در صورت صحت انتسابش به زيد، نخستين تاليف در غريب القرآن خواهد بود.

Using a descriptive-analytic method and recognizing Quranic works of Zeid Ibn-Ali, the current paper seeks to expound his position in Quranic sciences and commentary. Using Halif al-Quran as an attribute for him is an indication that he is intensely ties with Quran. Zeid was famous due to his recitation of Quran and some have collected his works in a book. His ((Madkhal Ila Quran and Tafsir Li Mawadi` Mokhtarah Minh)) includes preliminary discussions necessary for interpretation and the interpretation of some verses. It is likely that he composed the interpretation of Fatiha verse and some of the Quran verses while he was imprisoned in Koufa for five months. Also it is likely that his (Al Rad Ala al-Qadariyeh min Quran) is the same as (Al Rad al al-Mojarrabah) that is published in his collection of nooks and reports. Based on the verses of Quran, Zeid wrote (Al-Saffwah) in order to prove the superiority of Ahl al-Bayt and he proved why there is the lack of legitimacy of the majority from the view point of Quran in his (al-Ghala`a and Aksara). If confirmed that it is his, the (Gharib al-Quran) interpretation is the first interpretation in Gharib al-Quran.