بررسي نظريه «عرفي بودن زبان قرآن»

The Conventional Property of Quranic Language

يكي از نظريه هاي مطرح در باب زبان قرآن، نظريه «عرفي بودن زبان قرآن» است. اين مقاله به روش عقلي ـ تحليلي مي كوشد تا حد ممكن، با توجه به مميزات زبان عرفي، نظريه يادشده را تحليل و ارزيابي كند. حاصل بررسي نشان مي دهد كه از ميان تلقي هاي چهارگانه از عرفي بودن زبان قرآن، سه تلقي مردود و با اوصاف قرآن ناسازگار است كه عبارتند از: 1. عرفي بودن به معناي «همزباني قرآن با مخاطبان»؛ 2. عرفي بودن به معناي «تنزل بيان وحي در حد درك مردم عصر نزول»؛ 3. عرفي بودن به معناي «سخن گفتن وحي بر اساس انگاره هاي خلاف واقع». اما عرفي دانستن زبان قرآن به مفهوم «سود جستن قرآن از قواعد و خصايص زبان مخاطبان» امري معقول و قابل دفاع است. قرآن تنها در حوزه بيان احكام عملي، زبانش عرفي است، آن هم با شرط پيراسته بودن از نقايصي همچون مسامحه و سهل انگاري، اختلاف و ناهمخواني، نازل بودن سطح مفاهيم و مطالب، اما زبان تمام آيات آن عرفي نيست. استفاده از مجاز، كنايه و استعاره در قرآن هم زبان آن را عرفي نمي كند. «به لسان قوم» بودن وحي قرآني به معناي بازتاب فرهنگ زمانه در قرآن نيست، بلكه به معناي انعكاس حوادث تاريخي، جغرافيايي و فرهنگي جامعه عصر نزول در قرآن، به شكل گزينشي و بر مدار پالايش و تصحيح است.

The conventional property of Quranic language is one of the most remarkable theories in Quranic Language. Using a rational-analytical method and due to the restrictions of the custom language, the present study analyzes this theory. The findings show that the following three perceptions from Quran are rejected and incompatible with the attributes of Quran: 1. Custom (as harmony of Quran with the audience) 2. Custom (as revelation at the level of people`s understanding) 3. Custom (as revelation based on untrue examples). However, if the custom of Quranic language benefits from the principles and attributes of the audience`s language, it is a defendable issue. The language of Quran is custom when expressing the practical principles. Specially under the conditions that there is no negligence, conflict and weakness in the level of the concepts but not in all the verses. Using trope, allusion and metaphor doesn’t make the language of Quran custom. Speaking with the language of the ordinary people in revelation does not mean that the culture of that era is reflected in Quran, it means that historical, geographical and cultural incidents of the society at the time of revelation is reflected freely and based on a true refinement.