كاربرد فعل و ضمير جمع «ما» براي خداي يكتا در قرآن

Using the Verb and Pronoun of the First Person Plural Referring to the Unique God in the Quran

خداوند در قرآن كريم با وجود تاكيد بر يگانگي خويش، گاهي از خود به متكلم مع الغير، تعبير كرده و از سوي ديگر، در مواردي، براي خود ضمير يا فعل متكلم وحده را به كار برده است. چرايي اين كاربردها، سوال اصلي اين پژوهش است. با بررسي آيات مربوط، مشخص گرديد بيشتر موارد كاربرد متكلم مع الغير به هدف دلالت بر عظمت گوينده يا فعل وي بوده است؛ مواردي نظير: عذاب اقوام گذشته، ياري خداوند نسبت به اوليا و پيامبران و نيز نجات اقوام مومن انبيا، آيات آفرينش، ارسال رسل و انزال كتب، و اوامر و نواهي. در معمول كاربردهاي متكلم وحده نيز لطف ربوبي خدا به بندگان مدنظر است؛ مانند: استجابت دعا، بخشش گناه، انعام خدا بر بندگان، و ارتباط متقابل ميان خدا و بندگان. در همين زمينه، التفات هاي به كاررفته در آيات، از غيبت به تكلم و از تكلم مع الغير به وحده و بالعكس، قابل توجيه است. اين مقاله به روش توصيفي ـ تحليلي و با مطالعه تمامي قرآن و مراجعه به تفاسير مربوط، به انجام رسيده است.

In the holy Quran, emphasizing on his own absolute unity, God has used first person plural to describe himself and on the other hand he has used first person singular verb or pronoun. This article seeks to expound the main reason for this. Exploring the verses related to this matter one can realize that most of the cases that the plural first person pronoun has been used were with the purpose of showing the greatness of the speaker or the action; cases like: tormenting past tribes, God`s assistance to prophets and also saving the Muslim tribes, the verses of creation, sending holy books and revealing books and orders and prohibitions. In common usages of singular first person pronoun God`s grace is for the servants, such as accepting the prayer, condonation, God`s tip for servants, mutual relationship between God and servants. In this regard, the favors used in the verses, from absence to utterance and plural first person to singular and vice versa, are all justifiable. Using a descriptive-analytic method and studying the holy Quran and its commentaries, this study has been done.