بررسي نگاره هاي مربوط به رستم و ديو سپيد در نگارگري

Study of Rostam and Div-e Sepid Paintings in Miniature

نبرد رستم و ديو سپيد از داستان‌هاي معروف شاهنامهٔ فردوسي در خوان هفتم آن است. اين صحنه بارها و بارها در شاهنامه‌هاي مكتب‌هاي مختلف به نمايش درآمده است. در اينجا سعي شده تا به بررسي اين موضوع در نگاره‌هاي مكتب‌هاي شيراز، هرات، تبريز و اصفهان بپردازيم؛ كه شايد بتوان اين چهار مكتب را مهم‌ترين مكتب‌هاي نگارگري ايران به‌حساب آورد. با بررسي اين صحنه در مكتب‌هاي چهارگانه‌اي كه مطرح شد، اين سؤال پيش آمد كه ويژگي‌هاي اين نگاره درمكتب‌ها و دوره‌هاي مختلف به چه صورت است و چگونه مي‌توان با كمك بررسي اين نگاره مكتب و دورهٔ نسخه‌اي خطي را مشخص كرد؟ نكته جالب‌توجه در خصوص مكتب‌هاي گفته‌شده در بالا آن است كه اين مكتب‌ها در دوره‌هاي مختلف ويژگي‌هاي متفاوتي دارند؛ كه اين تفاوت‌ها در نگارهٔ نبرد رستم و ديو سپيد نيز ديده مي‌شوند؛ و سعي شده به آن‌ها نيز پرداخته شود و در آخر با عنوان تعدادي از ويژگي‌هاي شاخص هر مكتب و دوره به دسته‌بندي اين نقش بپردازيم. با توجه به آنكه در اين مقاله تنها يك طرح مطرح است، بررسي تفاوت‌ها، شباهت‌ها و تأثيرات متقابل مكتب‌هاي مختلف بر يكديگر آسان‌تر خواهد بود؛ و مي‌توان با بررسي جزئيات بيشتر و دقيق‌تر ازنظر تركيب رنگ‌ها، عناصر نقش شده در پس‌زمينهٔ تصوير، نحوهٔ چهره‌پردازي شخصيت‌ها و پوشاك آن‌ها به تفكيك ويژگي‌هاي شاخص اين مكاتب پرداخت. موضوعي كه در بررسي نگاره‌هاي مختلف از اهميت ويژه‌اي برخوردار است.

Shahnameh of Ferdowsi as a valuable and inspiring resource, since appearance was welcomed by artists and artisans of the Islamic era. Since Ferdowsi described the epic stories in his book so meticulous and attentive and full of beauty, Persian painters decorated Shahnama's books with illustration of battle scenes between two power of good and evil. The story of the battle of Rustam and white demon (Div-e Sepid) is one of the most famous story in the seventh labor (Khan-e Haftum).This scene also was painted repeatedly in the Shahnameh manuscripts in different painting schools. This research is about this scene in the illustrations in Shiraz, Herat, Tabriz, and Isfahan schools in Iran which all of them are very important painting schools of Iran. This study is written via descriptive and analytical methods. Vast surveys showed some specific and indicative differences in backgrounds of images, how they shows portraits of heroes and characters or scenes, also composition of colors, clothes and rules of perspective in the painting of the scene in various schools. Determination and differentiation or participation of qualities in paintings of the scene of Shah nama beside of other scenes will be able to contrive for more knowledge of properties of these four schools and their differences from each other from the eighth century A.H to 11 A.H.