بررسي كيفيت ترجمه از زبان واسطه با رويكرد متن‌مدارانه (مطالعه موردي ترجمه موسي بيدج از كتاب Jesus the son of man)

دراسه في كيفيه الترجمه عبر لغه وسيطه وفقا لمنهج النص التطبيقي نموذجا (ترجمه موسي بيدج لكتاب Jesus the son of man )

از گذشته تاكنون اين سوال مطرح بوده كه آيا مي‌توان متني را از زبان واسطه ترجمه كرد و اصولاً آيا چنين ترجمه‌هايي قابل‌اطمينان است؟ برخي از صاحب‌نظران در صحت اين‌گونه ترجمه‌ها ترديد كرده‌اند. در اين مقاله نويسنده به نقد رويكرد ترجمه از زبان واسطه مي‌پردازد و بر همين اساس، كتاب «عيسي پسر انسان» ترجمه «موسي بيدج» را بررسي مي‌كند. كتاب «عيسي پسر انسان» با عنوان اصلي “Jesus the son of man“ يكي از آثار اديب نامدار لبناني، جبران خليل جبران است كه به زبان انگليسي نوشته شده‌است. بيدج در شناسنامه ترجمه خود، ادعا كرده اين كتاب را از متن انگليسي ترجمه نموده‌است. اين مقاله درصدد پاسخ‌دادن به اين سوال است كه آيا بيدج به‌راستي اين كتاب را از زبان انگليسي ترجمه كرده يا وي آن را با واسطه و از زبان عربي به فارسي برگردانده‌است؟ براي پاسخ به اين سوال، نمونه‌هايي از ترجمه بيدج را در سه مبحث يعني «ترجمه غيرمستقيم، اضافات و لغزش‌ها»، بررسي و تحليل مي‌كند و درنهايت به اين نتيجه مي‌رسد كه بيدج اين كتاب را يا از زبان عربي به فارسي برگردانده، يا اينكه آن را از اصل انگليسي آن ترجمه كرده اما از ترجمه عربي كمك زيادي گرفته، به‌گونه‌اي كه آثار آن در ترجمه وي به‌وضوح قابل‌مشاهده‌است. چراكه گاه مترجم از زبان واسطه به طور ناخودآگاه تحت تاثير انحرافات ترجمه اول قرار مي‌گيرد.

Discussing translation from a mediator language is not something new; in fact, since the ancient times, this question has been put forth that whether a text which has been translated from a mediator language can be trusted in? Some scholars have been doubtful of the accuracy of such translations. Accordingly, the present study is to investigate this issue by analyzing the book Jesus the son of man as one of the works written by Gibran Khalil Gibran, the famous Lebanese writer which has been written in English. Bidaj, in his translation resume, has claimed that this book has been translated form English. The question raised in the beginning of the present article is that whether Bidaj has translated this book from English or from a mediator language, i.e. Arabic into Persian? Then, some instances of the translation were analyzed in three discussions, i.e. indirect translation, additions, and errors and at last, it can be concluded that Bidaj has translated this book from Arabic version or from the original English text but surly effected by the Arabic translation because we can see clear imparted words and phrases in his translation.