اشتقاق توابع انتقالي در خاك هاي رسي استان كردستان

To derive PTFs in clay soils Kurdistan

بخش غير اشباع خاك در چرخه آبي طبيعت نقشي بسيار مهم دارد. يكي از ويژگي هاي اين بخش، منحني رطوبتي خاك است كه پارامترهاي آن به عنوان ورودي در اغلب مطالعات مورد نياز است. يكي از روش هاي غير مستقيم تعيين منحني رطوبتي استفاده از توابع انتقالي خاك مي باشد كه مشتمل بر مجموعه اي از معادلات رگرسيوني است كه ويژگي هاي زود يافت خاك را به ويژگي هاي ديريافت آن مرتبط مي سازد. خاك هاي رسي در بسياري از نقاط جهان و از جمله ايران به مقدار فراوان يافت مي شوند، ليكن رفتار هيدروليكي آنها به دليل برخي خصوصيات منحصر به فرد همچون پديده جريان ترجيحي و آماس كمتر مورد كنكاش قرار گرفته است. هدف از اين پژوهش، ايجاد توابع انتقالي اين خاكها با استفاده از ويژگي هاي زوديافت خاك بود. به همين منظور، 25 نمونه خاك با بافت رسي از استان كردستان بطور تصادفي جمع آوري گرديد. فراواني نسبي ذرات، جرم ويژه ظاهري، درصد كربنات كلسيم و منحني رطوبتي در پتانسيل هاي ماتريك صفر، 33-، 100-، 500- و 1500- كيلوپاسكال اندازه گيري شد. براي اشتقاق توابع انتقالي، متغيرهاي مستقل به دو گروه تقسيم شدند. گروه نخست شامل فراواني نسبي ذرات خاك، جرم ويژه ظاهري و درصد كربنات كلسيم بود. در گروه دوم، ميانگين هندسي قطر ذرات، انحراف معيار هندسي قطر ذرات، جرم ويژه ظاهري و درصد كربنات كلسيم قرار گرفتند. از بين متغيرهاي مستقل، مناسب ترين تركيب براي برآورد نقاط معيني از منحني رطوبتي با استفاده از روش رگرسيون با بهترين زير مجموعه انتخاب و معادلات رگرسيوني براي دو گروه با استفاده از رگرسيون خطي چندگانه بدست آمد. نتايج نشان داد كه دقت برآورد معادله هاي بدست آمده براي تخمين منحني رطوبتي خاك براي اهداف كاربردي مناسب مي باشد.

The soil unsaturated zone plays a significant role in hydrological cycle. One of the most characteristics of this zone, is the soil water retention curve that its parameters is needed as input in most of studies for determining hydraulic specification of the soil. One of the indirect method is the Pedo-Transfer function which contains a complex of regression equations to relate easily obtainable soil properties to its missing soilcharacteristics. In most parts of the world including Iran clay soil are found very much. These kind of soil own a very good power of fertility but their hydraulic functionscharacters such as swelling and preferential flow cause to them have been studied less. The goal of this study, is to produce Pedo-Transfer functions of this soils by the using of easily obtainable soil properties. 25 soil samples with day texture from Kordestan were gathered randomly. The particle size distribution, bulk density, calcium carbonate percentage were determined. The soil water retention curves for the entire range of interest were obtained using the pressure plate apparatus. For the separation of PTFs, independent variables were divided in to two groups. The first group include the particle size distribution, bulk density and calcium carbonate percentage. In second group, geometric diameter, geometric standard deviation, bulk density and calcium carbonate percentage were settled. From the independentvariables, the best subset for evaluating specific point of soil water retention curve were selected by the acid of regression method. For two groups, regression formulas were achieved as multiple linear form. Results show that there is a suitable attention for evaluating the relations for the assess mint of soil water retention curve of the soil for application goals.