ژئوشيمي آلي سازند نايبند (ترياس پسين) در ناحيه پروده طبس، خاور ايران مركزي

Organic geochemistry of the Late Triassic Nayband Formation at the Parvadeh area, Tabas, East-Central Iran

سازند نايبند با سن ترياس پسين (نورين-رتين) به طور گسترده در زير پهنه طبس در خاور ايران مركزي رخنمون دارد. اين سازند با 1410 متر ستبرا در ناحيه پروده، عمدتاَ از ماسه ­سنگ، آهك ماسه ­اي، مارن، شيل­ زغال ­دار (افق­ هاي زغال­ دار) و شيل تيره تشكيل شده است. هدف از اين مطالعه، بررسي ژئوشيمي آلي، پتانسيل هيدروكربن­زايي، نوع كروژن، بلوغ حرارتي و شناخت شرايط رسوب­ گذاري سازند نايبند مي­ باشد. 86 نمونه از شيل­ هاي زغالي و شيل­ هاي تيره برداشت شد و توسط راك-اول VI واكاوي شد.يافته هاي واكاوي ژئوشيميايي نشان مي­دهد كه مقدار كربن آلي كل در شيل­ هاي زغالي بيش از 4 درصد وزني و در شيل­ هاي تيره كم­تر از 4 درصد وزني است. با توجه به شاخص­هايي نظير S1، S2 و S1+S2، سازند نايبند توان ضعيفي براي توليد هيدروكربن دارد. با توجه به مقادير شـاخص­ هيدروژن، نمونه­ ها عمدتا گاز­زا (شيل­ هاي تيره) تا داراي پتانسيل كم توليد (شيل­ هاي زغالي) هستند. يافته هاي اين پژوهش نشان داد كه بيش­تر كروژن­ هاي اين سازند در شيل­ هاي زغال­دار از نوع IV و در شيل­ هاي تيره از نوع III و IV هستند. مقادير بازتاب ويترينيت شيل­ هاي زغال­دار (0/84-1/12درصد) نشان مي ­دهد كه شيل­ هاي زغال­ دار در مرحله رسيده (به دليل سرشاري از مواد آلي اكسيد شده داراي توان اندك هيدروكربن ­زايي) قرار گرفته ­اند. چگونگي توزيع نقاط در نمودار تعيين رخساره آلي نشانگر وجود رخساره­ هاي آلي چيره D و CD (شرايط رسوبي شديداَ اكسيدان تا اكسيدان) براي اين واحد سنگي است. بر پايه مقادير شاخص هيدروژن و كربن آلي كل، اكثر نهشته­ هاي مورد بررسي در شرايط افت نسبي تر سطح آب دريا نهشته شده ­اند.

The Upper Triassic Nayband Formation is widely exposed in the Tabas subzone, East Central Iran. This formation is 1410 meters thick, mainly comprises sandstone, sandy limestone, marl, coalificated shale (Coal seam) and dark shale in Parvadeh area. This study tries to reconstruct the hydrocarbon production potentiality, organic geochemistry, kerogen type, thermal maturity and recognition of depositional condition of the Nayband Formation. Totally 86 samples (coal seams and dark shales) were collected. These samples were analyzed by Rock-Eval type VI. Geochemical analysis results revealed that TOC content is more than 4 Wt% in the coalificated shales and in the dark shales is less than 4 Wt%. Parameters such as S1, S2, S1 + S2 suggest poor hydrocarbon production. Other parameters such as HI suggest poor hydrocarbon production potential (coalificated shales) to gas prone source rock (dark shales). Results also revealed that the organic matter mainly contain type IV kerogen in the coalificated shales and predominately comprises kerogen types III and IV in the dark shales. Vitrinite reflectance of the coalificated shales (0.84-1.12 %) indicate that the coalificated shales are at the mature stage (enrichment of oxidized organic matter indicates poor hydrocarbon production). Organic facies of this rock unit indicates that these sediments predominately comprise organic facies types D and CD which imply highly oxic to oxic conditions during the deposition. Based on HI and TOC parameters, majority of these sediments were deposited during relative sea-level fall.