بررسي اثرات زيست محيطي سد استقلال ميناب درفازبهره برداري با تلفيق روش هاي ICOLD و Modified

Study of Environmental Impact of Minab Esteghlal Dam in Operation Phase Using a Combination of Modified and ICOLD Methods

زمينه و هدف: سد استقلال ميناب باحجم مخزن اوليه 350 ميليون مترمكعب و حجم مفيد 270 ميليون مترمكعب ازنوع سدهاي بتني وزني پايدار بوده و در4 كيلومتري شرق شهرستان ميناب درطول جغرافيايي 57 درجه و 4 دقيقه و عرض جغرافيايي 27 درجه و 9 دقيقه برروي رودخانه ميناب احداث شده است . اين سد باهدف تأمين آب آشاميدني شهرستان بندرعباس ، تأمين آب براي 14670 هكتاراراضي پايين دست درشهرستان ميناب ، صنعت ، كنترل سيلاب و تغذيه مصنوعي درسال 1362 به بهره برداري رسيد. روش بررسي: اين مطالعه با هدف تجزيه و تحليل اثرات زيست محيطي ناشي ازبهره برداري سد استقلال به انجام رسيده است. پس ازجمع آوري اطلاعات پايه ، بازديد زميني ازمحدوده مورد نظر و درياچه سد فهرستي از منابع زيست محيطي تحت تأثير تهيه گرديد و پس از آن محدوده مطالعاتي در قالب محيط هاي بلافصل ، تحت اثر مستقيم و غيرمستقيم تعيين شد . سپس نقشه هاي مورد نياز اعم از موقعيت حوضه ، ايستگاه ها ، پوشش گياهي و ... درمحيط GIS تهيه شد. كارنمونه برداري از آب در دو فصل گرم و خشك، گرم و مرطوب انجام و تجزيه و تحليل نمونه هاي آب انجام شد. به منظور پيش بيني اثرات سد ازروش اختصاصي ارزيابي سدها موسوم به روش ICOLD استفاده شد . پس ازآنكه كليه اثرات تعيين شد ازآنجايي كه روش ICOLD يك روش كيفي است براي نمره دهي و تفسير اثرات از روش تغيير يافته و يا تقليدي از آن به نام Modified استفاده گرديد. نتيجه گيري: نتايج اين مطالعه نشان مي دهد كه سد استقلال ميناب برروي محيط بيولوژيكي و محيط اقتصادي اجتماعي اثري مثبت داشته و نمرات (2075/5 +) و (329/25 +) رابه خود اختصاص داده است و تنها برمحيط فيزيكي شيميايي اثرمنفي معادل با (242 - ) داشته است ولي درمجموع وجود سداستقلال ميناب وبهره برداري ازآن بانمره (294/75 +) تأثير مثبتي برمنطقه داشته است .درپايان راهبردها و راهكارهاي مديريتي جهت تقليل آثار منفي ناشي از بهره برداري سد نظير :كاهش رسوب ورودي به درياچه از طريق ايجاد سدهايي در بالا دست سد استقلال، ترويج روش بيولوژيكي درمبارزه با آفات زراعي به جاي سموم پيشنهاد شده است كه مديريت صحيح زيست محيطي حوضه آبخيز ميناب منوط به اجراي دقيق وكامل اين راهكارهاي پيشنهادي مي باشد.

Background and Objective: Minab Esteghlal dam, with a capacity of 350 million m2 and an efficient capacity of 270 million m2, is a stable-weight-concrete dam which is constructed on Minab river at the distance of 4 km from the east of Minab township with a geographic longitude of 57° and 4′ and a geographic latitude of 27° and 9′. This dam was established in 1993 to supply the drinking water for Bandar Abbas and to provide water for 14670 hectares of downstram lands in Minab and for industry, flood control and artificial nutrition purposes. Method: This study is carried out to analyze the environmental impacts caused by operation of the dam. After collecting the basic data and field survey of the site and the dam reservoir, a list of environmental resources being affected was prepared. The study area was also determined in the from of individual environment under the direct and indirect impacts. Then, the required maps for the site, stations, ground cover, etc, were provided in the GIS environment. Water sampling was accomplished in warm and dry and warm and humid seasons, and water samples were carefully examined. In order to predict the dam impacts, a special method of assessment called ICOLD was conducted. After determining all the impacts, since this method is a qualitative method, a modified method was used to mark and interprete the impacts. Results: The results of this study showed that Esteghlal dam had a positive impact on biologic and socio-economic environments and had the scores of +207.5 and +329.25, and had a negative impact of -242 on physico–chemical environment. At the end, some recommendations to eliminate the negative impacts caused by operation of the dam, including decrease of deposit input to the river via constructing som dams at the upperhills before Esteghlal dam, and propagation of biological methods instead of applying fertilizer to defeat the agricultural pests were suggested. The proper environmental management of Minab watershed is bound to careful implementation of these suggestions.