پديد آورندگان :
يزدي، مهديه دانشگاه آزاد اسلامي يزد - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي , كرمي، محمود دانشگاه تهران - دانشكده منابع طبيعي , شريعت، محمود دانشگاه آزاد اسلامي تهران - دانشكده محيط زيست و انزژي
كليدواژه :
زيست محيطي , منابع اكولوژيكي , تجزيه و تحليل سيستمي , سيستم اطلاعات جغرافيايي , منطقه حفاظت شده
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: براي حفاظت از تنوع زيستي كه اهميت آن همه جا بر سر زبانهاست و خود به سبب سرعت تخريب منابع طبيعي تجديد شونده كشور هر روز بيشتر در معرض تهديد قرار مي گيرد، تنها راه حل مناسب، تقويت و توسعه مناطق تحت حفاظت مي باشد. در ايران علاوه بر مناطق چهارگانه حفاظتي، مناطقي نيز تحت عنوان مناطق شكار ممنوع نيز به عنوان نمونه هايي از مناطق طبيعي مستعد و ارزشمند اين مرز و بوم به منظور حفاظت از تعادل بوم‌شناختي طبيعت و جلوگيري از انقراض نسل گونه‌هاي مهم گياهي و جانوري مديريت مي شوند كه بدون شك منطقه شكارممنوع مرور يكي از زيباترين آنهاست. اين منطقه با وسعتي معادل 81373 هكتار در قسمت غرب شهرستان ميبد و شمال شرق شهرستان صدوق در استان يزد واقع شده است. در اين مطالعه، ارزيابي توان سرزمين مرور با نگرش حفاظت منطبق با معيارهاي آي يو سي ان، براي اولين بار به منظور ارتقاء عنوان حفاظتي منطقه به انجام رسيده است.
روش بررسي: در ارزيابي اين منطقه از روش تجزيه و تحليل سيستمي، مدل هاي اكولوژيكي مخدوم 1380 و ابزار GIS استفاده شده است. در قالب اين فرايند پس از شناسايي منابع اكولوژيكي و اقتصادي- اجتماعي با تلفيق و رويهم گذاري لايه هاي اطلاعاتي در سامانه ArcGIS ، نقشه يگانهاي زيست محيطي منطقه به همراه جدول ويژگيهاي واحد، ايجاد و طي فرايند زون بندي كاربريهاي مناسب براي منطقه مشخص و نسبت به ارزيابي توان منطقه اقدام شد. در نهايت با تطبيق نتايج به دست آمده با سيستم طبقه بندي مناطق حفاظت شده در سطح ملي و بين المللي عنوان حفاظتي منطقه تعيين شد.
نتيجه گيري: با توجه به نتايج حاصل از بررسي منابع اكولوژيكي و اقتصادي- اجتماعي، ناحيه مورد مطالعه با داشتن 6 زون اصلي، امن (%4/25)، حفاظتي (%41/62)، تفرج گسترده (%26/3)، تفرج متمركز (%9/4)، استفاده ويژه (%1/25) و ساير استفاده ها (%17/18) و اختصاص نزديك به نيمي از مساحت منطقه (%45/87) به كاربري حفاظت، عليرغم وسعت كم نواحي با آسيب پذيري زياد، توانايي خود را براي قرار گرفتن در رده حفاظتي بالاتر نشان مي دهد. لذا سنجش نتايج مطالعه با شرايط يك منطقه حفاظت شده مطابق با معيار هاي موجود بيانگر اين مطلب است كه، منطقه شكار ممنوع مرور، با داشتن مساحتي به نسبت وسيع، تنوع اكوسيستمي زياد (كوهستاني، دشتي، تپه ماهوري) همراه با تنوع گونه اي قابل توجه (52گونه گياهي و82 گونه جانوري) و بالطبع ارزشهاي بالاي حيات وحش بويژه ارزش هاي اقتصادي، بيولوژيكي، علمي- آموزشي، همچنين وجود جاذبه هاي گردشگري از ارزش حفاظتي بالايي برخوردار است و مي تواند در طبقه بندي 4 گانه مناطق كشور به عنوان منطقه حفاظت شده و در طبقة (V) پنج IUCN يعني مناطق تحت مديريت براي حفاظت منظر معرفي گردد.
چكيده لاتين :
Background and Objective: For protection of biodiversity and because of fast destruction of revocable national source which is becoming more challengeable every day, strengthening and expansion of protected area is the only proper way. In Iran, in addition to existence of fourfold conservative area, there are no hunting areas as an example of natural areas. These areas are valuable and prepared for conservation of nature ecological balance and preventing the extinction of plant generation and animal species. This area "with an area of about of 81373 hectare" is located in the West of Meybod and North-East of Sadouq in Yazd Province. In this study, for the first time, the ecological land capability of Marvar, with perception of conservation according to IUCN criteria, was evaluated to be designated as a protected. Method: Systematic Analysis method, Makhdoum (2001) ecological models and GIS were used for evaluation of Marvar no-hunting area. In this study, at first regional resources (socio-economic & ecological) were found. Digital data along with attribute data were insetted to the ArcGIS system to make the data base. Therefore, by overlaying information layers in the mentioned system, the ecological details were mapped for the area and the table of characteristic unit was presented. The evaluation of capability and zoning were done and fertilized area for suitable uses was selected. Finally, baised on the obtained result for the protected area classification system, the area was introduced as a conservative area according to national and international criteria. Results: According to the obtained results for ecological and economical-social resource, six zones were identified in this area as wilderness/ecological zone:(4.25%), protected zone:(41.62%), extensive use zone:(26.3%), intensive use zone:(9.4%), spatial use zone:(1.25%) and land use zone:(17.18%), and nearly half of the area was allocate to protection use. The, small extent of this area with high vulnerability shows its capability to be placed in higher conservative class. Hence, evaluation of obtained results under the condition of protected area according to available criteria explain shows that Marvar no-hunting area with approximately broad extent, has a high ecosystem diversity (mountain, plain and hill), considerable species diversity (52 plant and 82 animal species) and also high wildlife values such as economical, biological, and science-training values. Moreower, tourism attractions have high conservative value and can introduce a protected area in classification of fourfold areas of Iran, as well as in fifth class of IUCN, including areas under management of protected landscape or Seascape.
