آينده‌نگاري در حوزه‌ي انرژي و اولويت بندي شاخص هاي تاثيرگذار امنيت انرژي كشور

Future studies on energy and investigation of energy’s security in Iran

انرژي، كالايي استراتژيك است كه نقشي كانوني در امنيت بين‌المللي و اقتصاد جهاني دارد. از آنجا كه رشد اقتصادي كشورها وابسته به تأمين انرژي است، بنابراين امنيت انرژي يكي از مهمترين چالش‌هاي اقتصادهاي بزرگ جهان بهشمار مي‌رود. امنيت انرژي مفهومي چند‌بعدي است و ذي‌نفعان، هر يك از زاويه‌ي ديد خود به آن مي‌نگرند. مفهوم امنيت انرژي در طول زمان تغيير يافته و اكنون علاوه بر امنيت عرضه انرژي، امنيت تقاضاي انرژي را نيز شامل مي‌شود. در اين مقاله، با توجه به نقش اساسي آينده‌پژوهي در حوزه‌ي انرژي، ضمن تبيين مقوله‌هاي فوق‌الذكر، به آناليز رويكردي جديد در "فرآيند برنامه‌ريزي سناريو" به‌منظور "بررسي مقوله‌ي امنيت انرژي كشور" پرداخته مي‌شود. سناريوها به‌مثابه يكي از ابزارهاي نخستين و پركاربرد در فرآيند تفكر و مديريت استراتژيك هستند كه استراتژيست‌ها، رهبران و مديران سازمان‌ها براي تصميم‌گيري در برابر عدم قطعيت‌هاي پيش‌روي خود به‌كار مي‌برند. "برنامه‌ريزي سناريو"، روش منظمي براي كشف نيروهاي پيشران كليدي در متن تغييرات شتابان، پيچيدگي‌هاي فوق‌العاده و عدم‌قطعيت‌هاي متعدد است. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه مقوله‌ي امنيت انرژي تحت‌الشعاع عوامل متعدد از جمله روابط سياسي، تحريم‌ها، تأمين منابع مالي و... قرار مي‌گيرد؛ بنابراين به‌منظور تأمين امنيت انرژي، نياز به استراتژي‌هاي چندوجهي كه بتوانند در موقعيت‌هاي متفاوت پاسخگو باشند، لازم و ضروري به‌نظر مي‌رسد.

As a strategic commodity, energy bear a pivotal role in international safety and global economy. Because countries’ economic growth depends on energy supply, “energy security” is considered as one of the most important challenges facing world’s great economies. Energy security is a multidimensional concept which stakeholders great economies. Energy security is a multidimensional concept that stakeholders view from their own vantagepoint. This concept has undergone some changes during the time, nowadays comprising “security of energy supply” in addition to “security of energy demand”. In the present paper, a new approach to “scenario planning process” is analyzed to “investigate energy’s security in Iran” regarding the vital role of future studies on energy and explaining the above mentioned issues. Scenarios are regarded as one of early and widely used tools in the process of thinking and strategic management, that strategists, leaders, and managers resort to against the uncertainties they have to deal with. “Scenario planning” is a systematic method aimed to discover key pioneering forces in the context of accelerated changes, extraordinary complications, and several uncertainties. The results indicated that energy’s security is mediated by numerous factors including political ties, sanctions, financing, etc. So, multidimensional strategies to provide energy with security are needed, being responsible in several conditions.