بررسي رابطه علم دادرس با دلايل قانوني اثبات دعاوي مدني

Investigating the Relationship between the Judges' Knowledge and the Legal Reasons and Evidences to Substantiate Civil Suits

در آئين دادرسي اسلامي علم دادرس به عنوان يكي از ادله اثباتي مورد پذيرش بيشتر فقيهان اماميه قرار گرفته است و از طرفي استناد به آن براي اثبات دعاوي يكي ازمسايل ديرينه و پرسابقه فقهي است كه امروزه خود مسأله ساز شده و مورد توجه دستگاه قضايي است. اين سوال كه آيا قاضي ميتواند در دادرسي خود را بي نياز از دليل ارايه كرده اند، از ديرباز در حقوق ما مطرح شده است و فقها درباره چند و چون آن به بحث و گفتگو پرداخته اند. لذا تحقيق حاضر در جهت شناسايي، اهميت، تعريف، ميزان تأثير و طرق ارزيابي علم دادرس، مكتوب گرديده است وسرآنجام پس ازطرح مباحث مربوطه به اين نتيجه ميرسد كه گرچه نظر مشهور فقهاي اماميه حاكي از اعتبار مطلق علم قاضي است، اما در حقوق موضوعه ايران با توجه به قوانين موجود تنها علم ناشي ازادله معتبر دانسته شده و علم شخصي دادرس فقط كاركرد كنترلي ساير ادله را بر عهده دارد.

Judges' knowledge is considered a substantiating evidence accepted by most Shiite jurists, and reliance on it for substantiating civil suits is one of the long-standing judicial matters which has become problematic nowadays and has become a controversial issue and attracted the attention of the judiciary. The question whether the judge can consider himself in need of no evidence has been a long-standing issue in Islamic law and jurists have argued for and against it. Therefore, this research is an attempt to identify the importance of judges' knowledge and to define it and identify its degree of importance and method of evaluation. Raising the relevant issues, the research finally comes to the conclusion that although Shi'a jurists believe in the absolute validity of judges' knowledge, the Iranian substantive law considers only the evidence-based knowledge as valid knowledge, so that the judges' personal knowledge just functions as controlling other types of evidence.