نقش برنامه هاي آموزشي و ترويجي در كاربرد آلاينده‌هاي زيست محيطي در كشت سبزي و صيفي شهرستان شوشتر

The role of educational and extension programs on the use of environmental pollutants in vegetable and summer crop farmers in Shoushtar Township

یكی از مهم‌ترین مخاطره‌های محیط زیست كه در سال‌های اخیر چالش‌های فراوانی مانند كاهش باروری زمین‌های كشاورزی و بیابان‌زایی را ایجاد كرده است كاربرد آلاینده‌های شیمیایی در بخش كشاورزی است. این مقاله با هدف قرار دادن این مهم، به ارزیابی نقش برنامه های آموزشی و ترویجی بر كاربرد آلاینده‌های زیست محیطی در كشت سبزی و صیفی شهرستان شوشتر در استان خوزستان پرداخته است. این تحقیق، از لحاظ ماهیت كمی و از لحاظ هدف كاربردی است. روش مورد استفاده در آن پیمایشی و از نوع توصیفی و همبستگی است. جامعه آماری همه سبزی و صیفی‌كاران در سطح شهرستان شوشتر به تعداد 850 نفر بود. حجم نمونه آماری بر اساس جدول مورگان 150 نفر تعیین شد. به منظور تعیین روایی ابزار تحقیق، از روش نظرسنجی متخصصان و با انجام بررسی مقدماتی با 30 صیفی‌كار و محاسبه ضریب پایایی تتا (Ө=0.8) پایایی آن به‌دست آمد. بنابر نتایج تحقیق میزان كاربرد سموم شیمیایی آفت‌كش كه در منطقه مورد نظر كاربرد آن عمومیت دارد شامل دیكلرووس(با میاتگین 9/2 لیتر در هكتار)، سوین(با میاتگین 45/3 كیلوگرم در هكتار)، دیازینون(با میاتگین 3/2 لیتر در هكتار)، استامی پراید (با میاتگین 1كیلوگرم در هكتار) در حد بالا، و كودهای شیمیایی فسفات و نیترات در حد بسیار بالا می‌باشد. افرادی كه در برنامه‌های كلاس آموزشی و ترویجی، نمایشگاه‌های ترویجی، دوره‌های آموزشی چندروزه، سمینارهای علمی و مزارع نمایشی شركت كرده بودند از بعد میزان استفاده از آلاینده‌های شیمیایی اختلاف معنی‌داری در سطح 1% با افرادی كه شركت نكرده بودند، داشتند. تحلیل عاملی مهم‌ترین عامل‌های مؤثر بر كاربرد بیش از حد آلاینده‌های یادشده شامل 4 عامل 1) پایین بودن سطح حیطه شناختی و ضعف دوره‌های آموزشی از ابعاد كمی و كیفی، 2) نبود حمایت‌های دولتی برای بهره‌گیری از روش‌های جایگزین، 3) نبود بازدارنده‌های قانونی و اداری و 4) بازارپسندی محصول و نبود ارزیابی محصول تولیدی می‌باشد.

The purpose of this research was analyzing the role of educational programs in use of environmental pollutants in vegetable cultivation in Shoushtar township of Khuzestan province. This research is quantitative in nature and based on purpose was applied research. The method used in this research was survey of correlative descriptive type. The population consisted of vegetable farmers in the Shoushtar township (N=850). The sample size was determined based on Morgan table (n=150). In order to determine the validity of questionnaire was used panel of experts. Also, to determine the reliability the Ө=0.8 was used. Based on the results, the use of pesticides in the region it is common to use such Dichlorvos (mean= 2.9 liters per hectare), Sevin (mean=3.45 kg per ha), Diazinon (mean=2.3 liters per hectare), Asetamipride (mean=1 kg per hectare) was high. Also, Phosphate and Nitrate fertilizers consumption level was very high. People who participated in extension classes, extensions exhibitions, multi-day training courses, scientific seminars and demonstration fields, they had a significant difference in the level of use of chemical pollutants at 1% level with those who did not participate. Based on the results of the factor analysis the most important factors affecting the use of excessive pollutants consists of four factors: low levels of cognitive domain and lack of training of quantitative and qualitative aspects, lack of government support for the use of alternative methods, lack of legal and administrative barriers and marketability and lack of assessment of product produced.