مقايسه قاعده اقدام در فقه با قاعده رضايت زيان ديده در حقوق مدني ايران

A Comparative Study of the Rule of Action in Jurisprudence and the Consent of the Victim Rule in Iranian Civil Law

پژوهش حاضر با هدف برسي مقايسه قاعده اقدام در فقه با قاعده رضايت زيان ديده در حقوق مدني ايران به روش توصيفي اجرا شده است برخي بين تقصير زيانديده و تقصير عامل ورود زيان تفاوت گذارنده اند. زيرا شرط تقصير تلقي شدن عمل عامل زيان، خلاف قانون بودن آن است، در حالي كه قانون تكليفي بر زيانديده جهت حفظ جان و مال خويش تحميل نمي كند. خسارت به بار نمي آمد. پس اين تنها تقصير زيانديده است كه مي تواند بر روي مسئوليت خوانده مؤثر واقع شود. بدين ترتيب ضروري است كه رفتار زيانديده به گونه اي باشد كه تقصير تلقي شود. قاعده اقدام يكي از قواعد مهم فقهي است كه در حقوق ايران خصوصا مباحث مسئوليت مدني آثاري از آن مي توان مشاهده كرد با اين وجود اين قاعده كمتر مورد توجه فقها و حقوقدانان قرار گرفته و آن را كمتر مورد بحث و بررسي قرار داده اند. قاعده اقدام در دو معنا به كار رفته يكي موجب ضمان و ديگري مسقط ضمان موجب ضمان بودن در معاملات معوض فاسد مطرح مي شود كه در آنجا غير مالك بر عليه مالك اقدام مي كند ولي مسقط ضمان بودن در جايي است كه مالك عليه خود اقدام مي كند. با توجه به اينكه در اين تحقيق سعي داريم جايگاه قاعده اقدام را در مسئوليت مدني مورد بررسي قرار بدهيم قاعده اقدام از آن جهت كه مسقط ضمان است مورد بررسي قرار گرفته است.

This study aims to compare the Rule of Action in jurisprudence with the Consent of the Victim Rule in Iranian Civil Law using a descriptive method. Some have differentiated the victim's fault from the fault of the injury or loss factor, because an action of injury or loss is considered a fault provided that it is against the law, while the law imposes no responsibility for the victims to protect their lives and properties. Therefore, it is just the fault of the victim which can affect the defendant's responsibility. The victim's behavior should thus be such that it can be considered a fault. The Rule of Action is one of the important judicial rules which has traces in Iranian Law, especially in the issues related to civil responsibility. However, this rule has received less attention by jurists and lawyers. The Rule of Action has been used in two senses, in the sense of creating liability and in the sense of nullifying liability. The former is associated with the corrupt swap transactions where the non-owner brings an action against an owner, whereas the latter is related to the cases where an owner brings an action against him-or herself. As we try in this study to investigate the status of the Rule of Action in civil liability, we have investigated the Rule of Action in the sense that it nullifies liability.