ابن عربي و ديگر شرايع در مقام « ديگري »

Ibn al-Arabi and Other Positive Religions on the Occasion of 'Other'

در پهنه جهان اسلام، در ساحات گوناگون عرفان و علوم باطني، حكمت و دانش ­هاي عقلي، اخلاق نظري، كلام و معارف عقيدتي، قرآن، فقه و حديث و علوم نقلي و حتي دانش تاريخ مي‌توان از «ديگري» سخن گفت و موضع انديشمندان مسلمان را در اين موضوع در هر حيطه به طور جداگانه به نظاره نشست. آنچه در اين مقاله مطرح است، بررسي مسئله «ديگري» در ساحت ديگر شرايع از نظرگاه محيي الدين ابن­عربي است. بدين منظور، پرسش از حقانيت يا عدم حقانيت اديان به آثار ابن­عربي عرضه گرديده و مبناي فكري او در برابر مسئله ديگر شرايع مورد بررسي قرار گرفته است. پرسشي كه هرچند براي خود او به عنوان مسئله مطرح نبوده است اما بررسي آن، رويكرد ابن­عربي را به عنوان يك عارف مسلمان در مواجهه با ديگر شرايع نشان مي‌دهد و از جمله فروع ديدگاه او در برابر مقوله عام «ديگري» به شمار مي­ آيد.

The concept of the 'Other' may be discussed in diverse disciplines of Islamic world, such as Gnosticism and occult sciences, wisdom and intellectual knowledge, ethics, theology, jurisprudence, tradition, traditional sciences, and even the science of history. The opinions of Muslim thinkers in this regard then can be considered separately. In the present paper, the problem of 'other' in the debate of other positive religions according to Muhyiddin Ibn al-Arabi is discussed. Therefore the question of legitimacy of religions is presented to Ibn al-Arabi's works, and his principles regarding other literal religions will be under debate. However the question has not been posed to Ibn al-Arabi himself, its consideration will show Ibn al-Arabi's approach in encountering with other positive religions as a Muslim mystic. It may be also one of the branches of the general category of 'other'