بررسي فاكتورهاي محيطي اثرگذار بر عملكرد كمي و كيفي آويشن دنايي (Thymus daenensis) در شرايط رويشگاهي و مزرعه اي

Study of effective environmental factors on thyme quality and quantity in field and habitat conditions

به منظور بررسي تاثير عوامل محيطي بر عملكرد كمي و كيفي آويشن دنايي (Thymus daenensis) در شرايط زراعي و رويشگاهي، اين گونه در دو ايستگاه فزوه و قهيز، وابسته به مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي اصفهان، به روش تقسيم بوته و در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با 3 تكرار كاشته شد. در مرحله 50 درصد گلدهي اطلاعات از دو مزرعه و همزمان از رويشگاه اصلي گياه جمعآوري گرديد. نمونهبرداري خاك و تهيه دادههاي هواشناسي نيز صورت گرفت. نتايج نشان دهنده اثر معنيدار مكان بر همه صفات به استثناء درصد 8،1 سينئول و ميزان اسانس بود. بيشترين توليد خشك اندام هوايي، عملكرد اسانس و تيمول به ترتيب با ميانگينهاي 2324/3، 62/4 و 53/3 كيلوگرم در هكتار در ايستگاه فزوه مشاهده شد كه تفاوت معنيداري با دو مكان ديگر داشت. عمدهترين تركيبات تشكيل دهنده اسانس در هر سه منطقه پاراسيمن، 8،1 سينئول، بورنئول، تيمول و كارواكرول بود. بيشترين درصد آنتول در ايستگاه فزوه و بالاترين درصد كارواكرول در رويشگاه اصلي گياه بدست آمد. درصد اسانس از 2/9 تا 3/02 درصد متغير بود. با افزايش ارتفاع از سطح دريا، كاهش عملكرد خشك و عملكرد اسانس مشاهده گرديد. درصد كارواكرول با افزايش ميزان پتاسيم خاك افزايش و با زياد شدن شوري خاك كاهش يافت. در مجموع نتايج نشان داد كه شرايط مختلف اقليمي و خاكي و در راس آن ارتفاع از سطح دريا ميتواند توليد خشك گياه آويشن دنايي و تركيبات متشكله اسانس آن را تحت تاثير قرار داده و باعث اقتصادي يا غير اقتصادي شدن محصول آن گردد.

In order to study the effects of environmental factors on quantity and quality yield of Thymus daenensis in habitat and field conditions, an experiment was conducted as a randomized complete blocks design with 3 replications in Fozveh and Ghahiz stations of Agricultural and Natural Research Center of Esfahan. The plant aerial parts were harvested at 50% of flowering stage in the field and habitat. Place had significant effect on all evaluated traits with the exception of 1, 8 cineole and essential oil percentage. The highest dry yield, essential oil yield and Thymol yield (2323.3, 62.4 and 53.3 kg/ha, respectively) observed in Fozveh station with a significant difference by another places. The major components of oil were consisted of P- cymene, 1, 8- cineole, δ-terpinene, Borneole, Carvacrol and Thymol. The highest amount of Thymol and carvacrol were observed in Fozveh and Ghahiz stations, respectively. Oil percentage ranged from 2.9-3.02%. Dry yield and oil yield reduction were observed with increasing altitude. Also Carvacrol increased by increasing of soil potassium but decreased by increase in soil salinity. Based on the results, different soil and climate conditions, especially altitude, were affected thyme dry yield and oil components and caused economic or non-economic production.