نسبت ميان دين و عرفان در فلسفه برگسون

هانري برگسون (م1914-1859) فيلسوف فرانسوي قرن بيستم از جمله متفكران تراز اول است كه تاثير فراواني بر جريان هاي فلسفي قرن بيستم در فرانسه داشته است. مهمترين دغدغه برگسون چگونگي تبيين« واقعيت» و نوع نگرش به جهان هستي مي باشد.برگسون در اواخر عمر خود به نگارش آخرين اثر خود با عنوان دو سرچشمة اخلاق و دين پرداخت. برگسون در اين كتاب در پي منشأ و يا بهتر بگوييم منشأهاي اخلاق و دين است. اينكه اخلاق را مقدم دانسته خود نكته اي است كه بايد مورد توجه قرار گيرد. آيا با تصويري كه برگسون از اخلاق و دين ارائه داده است راه اثبات مسأله وجود خدا در فلسفة وي و اعتقاد به دين و پايبندي انسان به اصول اخلاقي همواره گرديده است يا اينكه اين بينش فلسفي زمينه اي براي حذف وجود خدا و باقي ماندن در حيات عقلاني كه در آن صرفاً تصور و مفهوم خدا جلوه گر مي نمايد، فراهم مي آورد. همچنين بيان خواهيم كرد كه آيا نوع تلقي برگسون از اخلاق و دين از يك انسجام منطقي در كل فلسفه اش برخوردار است يا نه؟ برگسون چه نوع نسبتي ميان اخلاق و دين وضع نموده است؟ نحوة ارتباط معرفت شناسي با جهان شناسي برگسون چگونه است؟ آيا در خود متن مواردي را مي توان يافت كه با مباني ديني اديان الهي سازگاري داشته باشد يا خير؟ آيا اديان الهي شناخته شده و رايج در جهان معاصر ناتوان از پاسخ دادن به سوالات و معضلات فرا روي بشر عصر جديد مي باشند و آيا اساساً عرفاني كه برگسون در پي تاسيس آن است و آنرا با عصر ماشينيزم قابل جمع مي داند قابليت تحقق عيني دارد يا خير؟ عرفاني برگسوني چقدر ريشه در اديان الهي دارد؟ برگسون با بيان ولع سيري ناپذير انسان مدرن و اسارت او در نظام سرمايه داري راه چاره را در عرفان و معنويتي مدرن مي بيند تا به حاكميت انسان بر ماشين و كنترل آن و ايجاد فراغت بيشتر براي بشر و پرداختن به خويش بينجامد.