مطالعه تطبيقي ويژگي هاي ساختاري تزيينات طلاكاري دوره قاجار در اصفهان نمونه موردي: خانه هاي قدسيه، شهشهان و حقيقي

The Comparative Study of the Constructional Features of Gliding Decorations of Qajar Period in Isfahan/ Case study: the Houses of Qodsiyyeh, Shahshahan and Haghighi

طلا كاري از جمله تزيينات ارزشمند و نفيس دوره قاجار است كه در كاخ ها و عمارات دولتي و نيز در برخي از منازل اشراف و صاحب منصبان آن دوره، در كنار تزيينات ديگر، چشم نوازي مي كند؛ از آنجا كه اين آرايه نفيس و ارزنده با روش ها و تكنيك هاي مختلف و متنوعي در اين دوره، از جمله استفاده از ورق طلا، استفاده از طلا به صورت پودر آميخته با بست، تزيينات زرافشان و...به كار رفته است؛ از اين رو، هدف از انجام اين مقاله اين است كه گونه شناسي تزيينات مطلا در دوره قاجار شناسايي و مورد ارزيابي قرار گيرد. از اين رو با شناسايي و مقايسه تزيينات طلاكاري، در عمارات مختلف دوره قاجار در اصفهان (خانه هاي قدسيه، شهشهاني و حقيقي) و انجام بررسي هاي فن شناسانه بر روي اين گونه از تزيينات ارزنده، مطالعات گسترده اي با هدف دست يابي به شناخت چگونگي روش اجراي تزيينات طلا چسبان و نحوة لايه نگاري آنها در دوره قاجار، انجام گرديد و پس از نمونه برداري، در راستاي دست يابي به اطلاعات جامع، از آزمايشات متنوع شيمي كلاسيك و دستگاهي (SEM-EDX,XRD,FTIR…) جهت تعيين نوع مواد سازنده و روش اجراي لايه چيني بهره گرفته شد. تا به اين پرسش ها كه:روش اجراي تزيينات طلا كاري در دوره قاجار چگونه است؟ آيا در ادامه دوره هاي پيش از خود است يا متفاوت مي باشد؟ و اين كه آيا تزيينات طلاكاري در خانه هاي دوره قاجار يكسان بوده و به يك شيوه كار شده اند يا در هر خانه با يكديگر تفاوت دارند؟ و به طور كلي چند روش در اجراي تزيينات طلا كاري خانه هاي دوره قاجار به چشم مي خورد؟ و آيا مي توان يك روش كلي براي اجراي تزيينات طلا كاري در خانه هاي دوره قاجار در اصفهان معرفي نمود؟ . در نهايت با تحليل نتايج داده ها و بررسي نتايج به دست آمده از انجام آزمايشات متعدد دستگاهي و شيمي تر، مشاهده گرديد كه در تزيينات طلاكاري خانه هاي قاجار، مواد و روش هاي متفاوت و متعددي به كار رفته است و حتي در يك عمارت تزيينات طلاكاري به دو شيوه اجرا گرديده اند. اين تفاوت حتي در به كار بردن تركيبات متفاوت در نوع ورق طلايي رنگ به كار رفته در شيوه هاي گوناگون طلاكاري و لايه چيني يك ديوار نيز ديده مي شود. از اين روست كه لزوم انجام مطالعات ساختار شناسي و فن شناسي، پيش از هرگونه اقدامات حفاظتي، به ويژه در خصوص تزيينات طلاكاري در دوره قاجار، انكارناپذير به نظر مي رسد.

Gilding is among the valuable and precious decorations in Qajar era which blandish beside the other decorations in castles and governmental mansions and also in some aristocrats houses and men of ranks from that period. Since this precious and worthy adornment has been used by the various and multifarious methods and techniques in this periods such as using the gold sheets, using of gold in the shape of powder mixed with ribbing scattering of gold decorations and …therefore the aim of accomplishing this paper is that the typology of the gilt ornaments in the era of Qajar has been explored and evaluated. For this reason by recognizing and comparing of gilding decorations in different mansions in Qajar dynasty in Isfahan in three ancient houses (Haghighi’s house-Shahshahan’s house- Ghodsie’s house) and performing the technological inspections on these precious kinds of decorations, the extensive studies has been accomplished with the aim of reaching to the knowledge of the circumstances of methods and manners of performing the gold sticking decorations and the way of their layering in the era of Qajar and after sampling in direction of attaining to the comprehensive information, various classic and systematic chemical experimentations (SEM- EDX,XRD,FTIR…) for determining the kind of componential constructions of materials and the methodology of layer arranging has been used. Hence, in this investigation, it has been tried to find answers for all these questions such as how is the methods of performing the gilding decorations in Qajar periods. Or if it was in company with the previous periods or it is different from them. Or whether these gilding decorations are the same as in the houses of Qajar and worked similarly on the said buildings or performed differently and generally how many of methods has been used in accomplishing the gilding ornaments of houses in Qajar periods and can we represent one general method of decoration to carrying out the gilding decorations in the buildings of Qajar era in Isfahan. At the end by analyzing the results of data and inspecting the gained outcomes of doing various systematical and chemical experiments, it has been observed that in gilding decorations of the Qajar houses, different kinds of materials and methods has been used and. Also these differences were evident in using of various compounds in the type of golden sheets which has been used in gilding ornaments and layer arranging of one wall of the same house.