مطالعة مقايسه اي شيو ه هاي پركاربرد انتقال آب در بناهاي سنتّي مطالعة موردي: شهر اصفهان

Comparative analysis on widely used water transferring techniques in traditional monuments Case study: Isfahan city

ايران سرزمين كويري-كوهستاني است و به همين دليل ادامۀ حيات منوط به طرّاحي و اجراي سيستم هاي هوشمند انتقال آب است. اين وضعيتّ آب و هوايي موجب شد تا راه كارهاي متفاوتي براي انتقال آب خلق شود. كمبود آب و دسترسي دشوار به آب آشاميدني در گذشته، معماران بومي را به فكر طرّاحي و ساخت ساز ه هايي براي رفع نيازهاي گوناگون انداخت. هدف مقاله آن است كه عوامل تأثيرگذار در ايجاد روشهاي مختلف استفاده از آبهاي زيرزميني و آبهاي سطحي را در بناهاي كهن اصفهان مورد تحليل قرار دهد. پژوهشگران ديگر در اين گستره به جنبه هاي مختلف سيستم هاي انتقال آب از جمله فرم، ساختار، جنس و چگونگي كاركرد آن پرداخته اند و هركدام به شكل مجزا بخشي از اين راه كارها را مورد تحليل قرار داده اند. اين مقاله براي نخستين بار ساختاري تطبيقي براي چگونگي انتقال آب و دلايل تفاوت و تشابه نمونه هاي گوناگون را در شهر اصفهان ارائه مي دهد و سعي بر آن دارد با مطالعات كتابخانه اي، برداشت هاي ميداني، مصاحبه با استادان مربوطه و به كمك نرم افزارهاي دوبعدي و سه بعدي انواع شيوه هاي انتقال آبهاي سطحي و زيرزميني همانند انواع چرخ چاه، گاو چاه و عناصر وابسته به آنها در ساختمان هاي كهن را ترسيم د و به روش تحليلي- تطبيقي داده ها را مورد بررسي قرار دهد. با بررسي هاي انجام شده آشكار شد كه سيستم هاي گوناگون انتقال آب و دفع فاضلاب در بناهاي كهن به كار گرفته شده است. اين سيستم ها بسته به نحوة دسترسي به آب، ميزان آب مصرفي، منابع ذخيره كنندة آب اشكال گوناگوني پيدا كرده است. استفادة هوشمندانه از اختلاف سطح كه ايجاد جريان آب را از ترازهاي بالا به سمت حوض انتقال مي دهد، بخشي از اين دانش كهن است. اين پژوهش قابليتّ .انجام بر روي سيستم هاي آبرساني در ساير شهرهاي ايران را خواهد داشت

Iran is a desert- mountainous land and for this reason life duration is subject to design and execution of water transfer smart systems. This climatic status caused creating various solu - tions for water transfer. Water shortage and difficult access to drinking water in the past led the local architects to think about design and construction of structures to meet different re - quirements. The current paper aims to analyze effective factors in creating various techniques to use underground and ground waters in ancient buildings of Isfahan. The other researchers in this field have dealt with various dimensions of water transfer systems including their form, structure, and quality of operation and each of them has analyzed separately a part of these techniques. This paper proposes comparative structure for way of water transfer and the rea - sons of difference and similarity between various examples in Isfahan city for the first time and it tries to draw types of transferring of ground and underground waters e.g. types of well han - dle, cow-driven well handle, and their dependent elements in ancient buildings using librarian and field studies, interview with the relevant masters, and by means of 2D and 3D software and investigate data by analytical- comparative technique. It was revealed by the conduct - ed studies that various water transfer and wastewater disposal systems have been utilized in ancient buildings. Depending on way of access to water, amount of consumed water, water storage supplies have various forms. Smartly using from level difference in creating water flow that can transfer water from higher levels to the pool is a part of this old knowledge. This study will be able to operate on water transfer systems in other cities of Iran.