بازشناسي اصول پنج گانه استاد پيرنيا در معماري خانه هاي سنتّي ايران و تحليل آن با استناد به منابع اعتقادي اسلامي مطالعة موردي: خانه هاي شهر يزد

Recognition of the Pirnya’s Five Principles in the Iranian traditional home and its analysis based on Islamic sources

چكيده هنر به صورت عام ابزاري براي انتقال افكار، عقايد و ارزش هاي مورد تأييد هر تمدّن است و با بررسي آثار هنري هر قوم، مي توان به مباني ايدئولوژيك و اعتقادي آن پي برد. در اين زمينه معماري به عنوان يكي از جلوه هاي هنر، سهم ويژه اي در انتقال اصول و ارزش هاي نظري هر جامعه بر عهده دارد. آثار معماري به ويژه زماني كه صحبت از معماري اسلامي در ميان باشد، تجليّ بخش سنتّ اسلامي است كه در بطن آيات قرآن و كلام معصوم، نسل به نسل و سينه به سينه انتقال يافته و در ادوار مختلف، به صورت هاي متفاوتي در آثار مختلف تجليّ يافته است. با اين حال اين آثار با هر شكل و كاركردي كه باشند، بر اصولي واحد استوارند كه در مباني اين رشته، تحت عنوان اصول معماري ايراني-اسلامي از آنها ياد مي شود. اين اصول به تعبير استاد پيرنيا مشتمل بر پنج اصل پرهيز از بيهودگي، خودبسندگي، نيارش، درون گرايي و مردم واري است كه در گونه هاي مختلف معماري از جمله معماري خانه نمود دارد. بر همين اساس معمار مسلمان با تكيه بر مباني اسلامي، سعي در متجليّ كردن اين اصول در ساختار معماري خود داشته و در اين باره از را هكارهاي مختلفي نيز بهره جسته است. نحوة نمودپذيري اين اصول در معماري خانه و همچنين ريشه يابي اين اصول در بنيان هاي نظري مكتب اسلام، هدفي است كه پژوهش حاضر در پي انجام آن برآمده است. بر همين اساس در ابتدا با مراجعه به متون معماري و نيز ديدگاه صاحب نظران، راهكارهاي عملي نمودپذيري اين اصول در معماري خانه استخراج گرديد و سپس با مراجعه به آيات قرآن و روايات و احاديث موجود، سعي در ريشه يابي آنها در بطن مباني اسلامي شده است. براي اين منظور از روش هاي تحقيق كيفي شامل روش توصيفي- تحليلي و نيز روش تحليل محتوا بهره گرفته شده است. نتايج تحقيق نشان داد كه اصول پنجگانه معماري ايراني-اسلامي كاملاً برگرفته از مباني اعتقادي و ايدئولوژيك اسلامي هستند و معمار مسلمان با علم به اين مباني و در جهت تجليّ آنها در آثار خويش، از اين اصول بهره گرفته است.

Generally, art is a tool for transfer thought, belief and approved worthiness by any civilization that by study nation’s artworks can understand their ideology and belief. In this regard, archi - tecture as art perspectives has special portion in rights and theoretical worthiness transfer - ring in every society. In particular, when Islamic architecture is contemplated, the architecture works are manifestations of the Islamic tradition which is transmitted in the Quran’s paradigms and innocent words, from generation to generation and in different era in have been mani - fested in various forms. However, these works, based on any form and function, are based on common principles which they are referred to as the principles of Iranian-Islamic architecture. According to Pirnya, these rights consist of five principles: “Avoid of idleness”, “Introspection”, “Structure”, “Adequacy” and “Humanistic” which is represented in various architectural forms including home architecture. So, The Muslim architecture, based on Islamic principles, has tried to illustrate these principles in his architecture. The aim of this research is the exhibit ability of these principles in house architecture and rooting these principles in the theoretical foundations of the school of Islam. Accordingly, first by referring to the architectural texts as well as the views of the owners we have extracted practical solutions to these principles in house architecture. Then by referring to the Quran’s paradigms and the traditions and existing hadiths an attempt has been made to root them in the basics of Islam. Research methodol - ogy is qualitative includes descriptive-analytical method as well as content analysis method. The results of the research showed that the five principles of Iranian-Islamic architecture are entirely based on the beliefs and ideological principles of Islam. And the Muslim architecture with the knowledge of these bases uses these principles in order to manifest them in their works.