بررسي اثر برداشت آب از چاه هاي بهره برداري پيرامون درياچه پريشان بر افت تراز آب سطحي و زيرزميني

Investigation of the Effect of Water Removal from Wells Surrounding Parishan Lake on Groundwater and Surface Water Levels

در دهه‌ هاي اخير، بر اثر گرمايش فراگير منتج از ساخته‌هاي انسان و در پي آن تغيير اقليم، تعادل بوم‌سامانه‌ هاي كره زمين به‌ هم‌ خورده است و مشكلات فراواني را در سراسر جهان به وجود آورده است. برداشت غيرمجاز آب از سفره‌ هاي آب زيرزميني، به‌ويژه در مناطق خشك و نيمه‌ خشك كشور در دهه‌ هاي اخير، همراه با روي‌ داد خشكسالي‌ هاي ماندگار اين دهه به‌طور چشمگيري سطح آب زيرزميني را كاسته است. در اين پژوهش، براي بررسي تاثير برداشت آب چاه‌هاي پيرامون درياچه پريشان بر تراز سطح آب، در بازه زماني سال‌هاي 1388- 1375، 8 لايه بافر پيرامون درياچه در محيطArcGIS 9.3 ايجاد شد. چاه‌هاي هر لايه بافر و دبي سالانه مجموع چاه‌هاي بافر استخراج شد. سرانجام، رابطه رگرسيوني بين تراز سطح آب و دبي تخليه چاه‌ها در نرم‌افزار SPSS 16 به دست آمد. با ترسيم شبكه تيسن (Thiessen) پيرامون چاه‌ هاي مشاهده‌اي سفره‌هاي آب زيرزميني و استفاده از تابع تيسن، افت تراز سطح آب زيرزميني بررسي شد. آنگاه رابطه رگرسيوني ميان برداشت آب از چاه‌ها و افت سطح آب سفره‌ هاي زيرزميني استخراج شد. يافته‌ هاي اين پژوهش نشان داد كه در همه بافرها بين تراز سطح آب و دبي تخليه چاه‌ها همبستگي بسيار معني‌داري (0/01 ≥p) وجود دارد. بررسي چاه‌هاي مشاهده‌اي پيرامون درياچه، افت شديد تراز آب زيرزميني را با آغاز دهه 80 خورشيدي نشان دادند. مشاهده مستند كاهش پهنه درياچه توسط عكس‌هاي هوايي و تصاوير ماهواره‌اي در محيط ArcGIS 9.3 گوياي اين روي‌داد است. ازاين‌رو، دست‌كاري‌هاي انسان در بوم‌سامانه‌هاي طبيعي درياچه با حفر چاه‌هاي غيرمجاز و برداشت بيش از اندازه از منابع آب زيرزميني نقش به‌سزايي در افت تراز آب سطحي و زيرزميني داشته‌است.

In recent decades the human impacts on global warming and, its consequences, climate change, stirred up earth ecosystems balance and has created many problems all over the world. Unauthorized underground water removal, especially in arid and semi-arid regions of Iran, along with recent decade drought occurrences significantly lowered underground and surface water levels. To investigate the impacts of water removal from surrounding wells in Parishan Lake water level, during 1996 to 2009 interval, 8 buffer layers surrounding the lake were mapped in ArcGIS 9.3 environment. Each buffer layer wells and their total annual discharges were determined. Using SPSS 16 software, the regression equations between wells water levels and water discharges were computed. By employing Thiessen function and creating Thiessen network (TIN) around observation wells, decline of groundwater levels was evaluated. Finally regression equations between wells discharges and groundwater level declines were created. The findings showed that there are highly significant correlations (p ≤ 0.01), in all buffer layers, between water levels and wells discharges. Investigation of the observation wells surrounding lake showed that severe groundwater level declines has been started since the beginning of the first decade of the 21th century. Using satellite images in ArcGIS 9.3 environment it was confirmed that lake’s area has been reduced significantly. In conclusion, it is obvious that human interferences on lake’s natural ecosystem by digging unauthorized wells and removing underground water more than annual recharges significantly impacted surface and groundwater levels.