خوانش ملاصدرا از برهان حدوث متكلمان

Molla-Sadra's Reading of the Theologian's 'Argument of Contingency

برهان حدوث متكلمان در اثبات وجود خدا مبتني بر حدوث عالم (ماسوي الله) و درنتيجه وابستگي آن به مبدئي قديم است. بدين‌گونه كه مناط نياز معلول به علت را حدوث آن قرار مي‌دهند. اما حكما مناط نياز به علت را امكان ماهوي و ملاصدرا آن را امكان فقري مي‌دانند. در انديشۀ صدرايي بر برهان حدوث، دو اشكال اساسي وارد است؛ اشكال اول، مبنايي است و بر دخالت دادن حدوث به عنوان مناط نياز به علت وارد شده و اشكال دوم بر بناي استدلال اينكه حدوث عالم در سطح عوارض و اوصاف بيروني آن است و متكلمين از سرايت آن به جوهر عالم ناتوان‌اند. ملاصدرا مي‌كوشد به‌واسطۀ حركت جوهري به‌نوعي حدوث را متوجه جوهر عالم بداند و برهان را تصحيح كند. اين تكاپو گرچه قالب برهان حدوث را حفظ مي‌كند؛ ولي محتواي آن را تغيير كلي مي‌دهد و بيشتر به سمت برهان حركت نزديك مي‌كند.

The 'argument of contingency' for proving God's existence is based on the contingency of the universe (except God) and therefore it depends on an eternal origin. In other words the reason why an effect needs a cause is its contingency. But the theosophists believe the reason why an effect needs a cause is the possibility of its essence and Molla-Sadra believes it to be the poorness of its essence. There are two main problems about Molla-Sadra's view of the argument of contingency; the first problem is related to the base of the argument and to the fact that the reason why an effect requires a cause is its contingency and the second problem is related to the form of the argument, which is the fact that world's contingency is an external description and the theologian cannot extend it to the essence of the world. Molla-Sadra tries to extend the world's contingency to its essence through the theory of "trans-substantial motion" and thus corrects the argument. Although this attempt keeps the form of the argument of contingency, but completely changes its content and makes it close to the 'argument of movement'