برهان نظم در نظر دو فيلسوف معاصر (استاد مطهري ـ استاد جوادي آملي)

The Argument of Order according to the Views of Two Contemporary Philosophers

ساده‌ترين و عمومي‌ترين و به اعتباري مؤثرترين برهان در خداشناسي، برهان نظم است. اين برهان به علت عمومي بودن، يعني گستردگي حوزۀ اقامه‌كنندگان و مخاطبان برهان تا حد تقريباً عموم آدميان، مورد بي‌دقتي‌هايي در تقرير و فهم و مدعاي آن واقع ‌شده است؛ تا آنجا كه شبهه‌هايي نابجا بر آن وارد كرده‌اند. استاد مطهري و استاد جوادي آملي دو فيلسوف متكلم و متكلم فيلسوف هستند كه دربارة اين برهان بحث كرده‌اند. در بحث استاد مطهري به شبهه‌هاي نابجاي ديويد هيوم فيلسوف انگليسي توجه ويژه شده و بدانها پاسخ داده شده است. در اين نوشتار، پس از بحثي كلي دربارة برهان نظم و بيان پيشينۀ آن در فلسفه و كلام اسلامي، تبيين و مقايسة آراي اين دو فيلسوف در خصوص جنبه‌هاي گوناگون اين برهان آمده است. در ضمن مقايسه، آراي اختلافي دو حكيم گران‌قدر داوري شده است. همچنين در پايان مقاله، نظري جديد در خصوص نتيجۀ برآمده از برهان آمده است.

The argument of order is the most simple, common and affective argument in theism. Due to its generality, or the wide range of the presenters and the addressees of this argument which almost cover all human beings, it has some inaccuracies in its explanation, understanding , and its main claim; this is to an extent that some improper doubts has been posed about it. Professors Motahhari and Javadi Amoli, as two theologian philosophers and philosopher theologians, have discussed this argument. Professor Motahhari has especially paid attention to the unacceptable doubts of David Hume, the English philosopher, and has answered them. I will first present a general discussion on the 'argument of order' and its background in philosophy and Islamic Kalam, and will then explain and compare the views of the two philosophers about the different aspects of the argument of order. Comparing the views of the two valuable theosophists, I have judged about the discrepancies of the two views. At the end of the article a new view about the result of the argument is presented.