واكاوي تواتر اجمالي و گستره دلالت آن

An Analysis of the Brief Frequent Reported Narrations and Extent of its implication

از آن‌جا كه تواتر روایات یكی از راه‌های اطمینان به صدور آن‌هاست، عالمان دانش درایه، پژوهش های دراز دامنی درباره آن انجام داده‌اند اما در باره یكی از گونه های نوپیدای آن با عنوان «تواتر اجمالی» تعریف جامع و مانعی ارائه نشده است. از عبارات آنان ، سه تعریف برای تواتر اجمالی قابل استفاده است: الف) روایات متعددی كه نه در مدلول مطابقی بلكه در مدلول تضمنی یا التزامی با هم مطابقت دارند. ب) علم اجمالی به صدور برخی از روایاتی كه دارای مضمون واحد نیستند. ج) روایات زیادی كه در لفظ و معنی با هم اختلاف دارند و دلالت آن‌ها هم از جهت وسعت و ضیق متفاوت است اما علم اجمالی داریم كه برخی از این روایات از معصوم صادر شده است و آن روایت اخص است. برخی از ایراد های این تعریف ها عبارتند از: الف) روشن نبودن وجه تمایز آن با تواتر معنوی؛ ب) تردید در حصول علم به صدور یك روایت نامعین؛ ج) بی اثر بودن علم اجمالی به صدور یك روایت نامعین؛ د) بی فائده بودن تواتر اجمالی با توجه به اثبات قدر متیقن به دلائل دیگری مانند سیره عقلاء، حدیث صحیح محفوف به قرائن و ...،. افزون بر این، بنابر دیدگاه آخوند خراسانی در باره تواتر اجمالی كه مقتضای آن را اعتبار روایتی می داند كه از باقی احادیث در مضمون اخص باشد؛ اگر خبری با این ویژگی وجود داشته باشد كه مضمون آن اعتبار خبر ثقه به طور مطلق است، حجیت قول ثقه، ثابت می‌گردد؛ امّا وجود چنین خبری تنها صرف فرض است.

How to ensure the issuance of Hadiths from the Infallible (p.b.u.t) is the most important challenge that Hadith scholars faces. Frequency of reporting is one way that can ensure the issuance of Hadiths from Infallible (p.b.u.t). Although there are widespread arguments about it but we donʹt find a comprehensive definition about a newly appeared kind of it called "brief frequent reported narrations". Three definitions can be deduced from scholarʹs arguments: a) many hadiths donʹt agree on explicit meaning but on implicit one. b) Many Hadiths with different contents that are briefly known as uttered by the Infallible (p.b.u.t). Many Hadiths that are different from literal and meaning aspect but agree on implied meaning which is deduced from them. Some defects of these definitions are: a) lack of a clear distinction between the different kind of frequent reported Hadiths. b) uncertainty in the state of issuing of an unknown Hadith and some other ones.