شيوه‌هاي مواجهه با «دشمن» در قرآن كريم و كتاب مقدس عبري

The Ways of Confronting the "Enemy" in the Qurייan and the Hebrew Bible

اديان ابراهيمي راه كارهاي رفتاري مناسبي در برخورد با دشمن ارايه مي دهد كه مطابق با رسالت آنان، از اصول اخلاقي مشخصي برخوردار است. اين پژوهش، به بررسي و مقايسه اشتراكات و افتراقات قرآن كريم و تنخ در برخورد با دشمنان، براي دستيابي به رفتار مسالمت آميز بين پيروان اين دو دين مي پردازد. منظور از «دشمن»، دشمنان عقيدتي جامعه ديني مسلمانان و يهوديان است كه براساس آيات قرآن كريم، به گروه هاي «مشرك»، «كافر»، «منافق» و «اهلِ كتاب معاند» و در تنخ، به گروه هاي «ملحد» و «بني اسراييل خاطي» تقسيم شده اند. در قرآن كريم، برخورد مسلمانان با دشمن، همراه با تعقل و ياري خداوند است. در تنخ، خداوند با دشمنان برخورد مي كند و در اين زمينه تعقل انسان ها نقش چنداني ندارد. قرآن كريم در رفتار با دشمن، سير مشخصي از رفتار ملايم تا قاطع را ترسيم مي كند. در كتب موخرِ كتاب مقدس عبري، مي توان شاهد رفتارهاي اخلاق محور با دشمن بود، اما تناقضات موجود در تنخ، مخاطب را در دريافت الگوي صحيح رفتاري در برخورد با دشمن دچار ترديد مي كند. در تنخ، برخورد با دشمن به دليل نگاه غالب قومي آن، از سنخ طرد مطلق غير خود و حالت تدافعي است؛ اما قرآن كريم، فارغ از اختلافات قومي، رفتاري مبتني بر اخلاق ارايه مي دهد كه شمول گرا و مفيد براي همه نژادهاست.

For confronting the enemy, Abrahamic religions provide appropriate behavioral strategies which, according to their mission, have certain ethical principles. In order to formulate a peaceful strategy for the followers of the two religions of Islam and Judaism, the present research studies and compares the commonalities and differences between the Holy Quran and the Tanakh in confronting enemies. The term "enemy" refers to those who show enmity to the religious ideology of the religious community of Muslims and Jews. Such enemies are classified by the Qur’an into three groups of "idolaters", "infidels", "hypocrites" and "contesting believers". In Tanakh they are divided into two groups: "atheists" and "Israelites". The attitude of Muslims towards the enemy is, as described in the Qur’an, always based on wisdom and divine help. In the Tanakh, God himself confronts the enemies and man’s wisdom has no important role in this regard. For confronting the enemy, the Holy Qurʹan presents a distinct course ranging from a flexible attitude to a rigid one. In the recent versions of the Hebrew scriptures, there is a reference to the moral-based attitude towards the enemy, but the contradictions in Tanakh makes the idea of the correct behavioral patterns of confronting the enemy open to question. Because of its dominant nationalistic view, the attitude adopted by Tanakh towards the enemy is an absolute rejection of the others and it is mainly defensive, but the Holy Quran, regardless of ethnic differences, offers ethical based behavior that is all inclusive and useful to all races.