كاركردهاي كيفي استفاده از روش «تحليل محتوا» در فهم احاديث

Qualitative Functions of Employing “Content Analysis” Method in Understanding Hadiths

تحولات جدید علوم حدیث در عصر حاضر را می‌توان پی آمدِ علل طبیعی و وضعی متعددی از جمله گسترش دانش بشری و ضرورت پاسخگویی دقیق و علمی به برخی اختلافات و تعارض‌های موجود در میان روایات دانست. این علل به همراه گسترش این دانش در طول پانزده قرن و عجین شدن آن با برخی ضرورت‌های پژوهشی باعث شده امروزه با پدیده‌های جدیدی در عرصه حدیث پژوهی مواجه باشیم. از جمله این پدیده‌ها، شكل گیری روش‌های تحقیق جدید به منظور پژوهش برای فهم بهتر احادیث است. به نظر می‌رسد آنچه امروز می‌تواند راهگشای فهم بسیاری از متون روایی و نصوص دینی باشد، تجزیه و تحلیل آن‌ها با استفاده از روش‌های علمی و دقیق است. از جمله این روش‌های علمی، روش «تحلیل محتوا» است كه پژوهش‌های انجام شده بر مبنای این روش، نشان داده است كه تاكنون این روش از قابلیت‌های بسیار خوبی جهت فهم و نقد احادیث برخوردار بوده و از همین روی پیشنهاد می‌شود محققان و پژوهشگران عرصه علوم دینی به جهت استفاده بهینه از دانش خود و عرضه بهینه آن به گروه‌های مختلف جامعه، از این روش در تحقیقات خود نیز بهره بگیرند. این پژوهش به دنبال آن است تا ضمن بیان برخی از كاركردهای كیفی استفاده از این روش در حوزه فهم احادیث، به معرفی این روش تحقیق میان رشته‌ای بپردازد. مثال‌های بیان شده در این مقاله، تحقیقاتی هستند كه مؤلف با استفاده از این روش انجام داده است.

New developments in hadith sciences in the present era can be considered as outcomes of various natural and situational causes, including expansion of human knowledge and the necessity of giving accurate answers to some the existing controversies and ocntradictions among traditions. These causes along with the expansion of this knowledge over fifteen centuries and its blending with some research necessities has made us encounter new phenomena in the area of hadith studies. Formation of new research methods for doing research on better understanding the hadiths are among these phenomena. What today seems to be guiding to understanding many of the narrations and religious texts is their analyzing with the use of accurate scientific methods. Among these methods is “content analysis” method. The researches carried out on the basis of this method have indicated that so far this method enjoys good capacities for understanding and critiquing hadiths and thus the researchers of religious sciences are suggested to employ this method in their researches for optimal use of their knowledge and its optimal presentation to various groups of society. The present research is intended to introduce this inter-disciplinary research method while stating some of the qualitative functions of using this method in hadith comprehension. The examples provided in this article are the researches that the authors have carried out by employing this method.