كاربرد روش الكتر در مكان يابي دفن بهداشتي پسماند هاي شهري (مطالعه موردي: شهرستان خرم آباد)

زمينه و هدف: افزايش روزافزون جمعيت شهري و به‌دنبال آن پسماندهاي شهري، باعث شده تا مسيله دفع و دفن بهداشتي آن ها مورد توجه جدي بسياري از كارشناسان مسايل زيست محيطي قرار گيرد. در شهرستان خرم آباد با جمعيتي بالغ ‌بر 348216 نفر، روزانه نزديك به 458 تن پسماند شهري جمع‌آوري مي شود كه با توجه به دفع سنتي و تلنبار شدن، يافتن مكاني مناسب به‌منظور دفن اين حجم عظيم پسماند ضروري است. از اين‌رو مطالعه حاضر با هدف شناسايي و معرفي مكا ن هاي مناسب جهت دفن بهداشتي پسماند در سطح شهرستان خرم آباد با استفاده از روش تصميم گيري چندمعياره الكتر انجام شد. مواد و روش‌ها: در مطالعه حاضر 14 معيار مختلف شامل فرسايش‌پذيري، زمين‌شناسي، كاربري اراضي، فاصله از جاده، فاصله از رودخانه، چشمه و قنات، فاصله از گسل، فاصله از مراكز شهري و روستايي، طبقات شيب و ارتفاع، عمق آب زيرزميني، فاصله از مناطق حفاظت شده و اقليم مورد استفاده قرار گرفت. سه روش كلي بولين، فرآيند تحليل سلسله مراتبي و تركيب خطي وزني براي تركيب نقشه معيارها استفاده شد. در نهايت به‌منظور معرفي بهترين پهنه ها براي دفن بهداشتي مواد زايد جامد شهري، با توجه به حداقل مساحت مورد نياز جهت دفن بهداشتي مواد زايد جامد براي دوره 20 ساله، 5 گزينه از نتيجه نهايي روش تركيب خطي وزني استخراج گرديد و سپس اين گزينه ها با استفاده از مدل الكتر رتبه بندي شدند. يافته‌ها: بر اساس نتايج فرآيند وزن دهي، بيشترين وزن را معيار عمق آب زيرزميني، فاصله از گسل و شهر و كم‌ترين وزن را طبقات شيب و ارتفاع به خود گرفتند. نسبت سازگاري براي فرآيند وزن دهي 0/08 به‌دست آمد كه كمتر از 0/1 بود كه نشان از سازگاري و اعتبار فرآيند وزن دهي دارد. بر اساس روش تركيب خطي وزني، قسمت‌هاي عمده اي از شمال غرب، غرب و جنوب شهرستان به‌عنوان مناطق مناسب شناسايي شدند. در نهايت بر اساس روش الكتر، لكه اي با مساحت 694 هكتار واقع در غرب شهرستان به‌عنوان بهترين منطقه پيشنهادي معرفي گرديد. نتيجه گيري: روش الكتر به همراه روش هاي معمول ارزيابي چند معياره جهت مكان يابي دفن بهداشتي پسماندهاي شهري مي تواند كارايي بالايي داشته باشد.

Introduction: Nowadays, increasing the urban population, followed increasing in waste production has attracted the attention of environmental researchers towards the sanitary waste disposal. It is estimated that in Khorramabad city with a population of over than 348,216 people, about 458 tones of urban waste are daily produced which are dumped in open lands. Therefore, finding a suitable site for waste disposal is necessary. The purpose of this study is to identify and introduce suitable locations for the sanitary waste disposal across the city using Electre as a Multi Criteria Decision Analysis. Material and methods: For this purpose, 14 criteria including soil erosion, geology, land use, distance to roads, distance to rivers, springs and kanats, distance to faults, distance to cities and villages, slope, elevation, groundwater depth, distance to protected areas and climate were used. Three common methods including Boolean, Analytic Hierarchy Process (AHP) and Linear Combination Weighted (WLC) were used to combine the criteria maps. Considering the minimum area required for landfill sitting for a period of 20 years, five candidate sites were ultimately extracted from the final resulting map of WLC in order to introduce the best site for urban landfill. Then, these five candidates were ranked using Electre model. Results: Results of weighting process showed that the groundwater depth, distance to faults and cities had the highest weights whereas elevation and slope criteria had the lowest weights. The consistency ratio for the weighting process was 0.08, which was less than 0.1, presenting the consistency and credibility of the weighting process. According to the WLC method, major parts of north-west, west and north of the area under study were identified as optimal sites. According to the results of Electre model, a site with an area of 694 hectares located in the west of city was identified as the best alternative. Conclusion: The results showed that the Electre method along with multi-criteria evaluation methods can have high performance in locating sanitary municipal solid waste disposal.