بررسي روش‌هاي موثر در شكست خواب بذر گياه دارويي بيلهر (Dorema aucheri)

Evaluation of the effective methods of seed dormancy breaking in medicinal plant of Bilhar (Dorema aucheri)

بیلهَر یا كندل كوهی (Dorema aucheri) یكی از گیاهان خانواده چتریان و دارای تركیبات فلاونوئیدی و كومارینی می‌باشد. از آنجایی كه تكثیر این گیاه در رویشگاه‌های طبیعی از طریق بذر صورت می‌گیرد و با توجه به خواب عمیق بذر، بررسی روش‌های مختلف شكست خواب بذر، برای حفاظت از این گونه ضروری به نظر می‌رسد. در این تحقیق، روش‌های مناسب شكست خواب بذر بیلهر با استفاده از روش‌های سرمادهی، شستشو و اسید جیبرلیك بر روی بذور جمع‌آوری شده این گیاه از استان كهگیلویه و بویراحمد مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور، آزمایشی به‌صورت فاكتوریل در قالب طرح كاملاً تصادفی، با چهار تكرار در دانشكده كشاورزی دانشگاه یاسوج در سال 1390 انجام شد. عامل اول شامل طول دوره سرمادهی (سرمادهی مرطوب به مدت زمان‌های 3 و 4 هفته)، عامل دوم شامل اسید جیبرلیك (صفر و 1500 پی‌پی‌ام) و عامل سوم شامل شستشو (شستشو با آب مقطر و عدم شستشو) بودند. نتایج نشان داد كه تیمار سرمادهی به مدت چهار هفته به همراه شستشو و اسید جیبرلیك 1500 پی‌پی‌ام بیشترین سرعت جوانه‌زنی و شاخص بنیه گیاهچه را داشت. همچنین بیشترین وزن خشك محور زیر لپه و محور بالای لپه در این تیمار به دست آمد. این در حالی است كه برای صفات درصد جوانه‌زنی، طول محور بالای لپه و طول محور زیر لپه هیچ یك از اثرات سه‌گانه و دوگانه معنی‌دار نشد. در صفت درصد جوانه‌زنی بذور سرمادهی شده به مدت 4 هفته در مقایسه با 3 هفته جوانه‌زنی بهتری داشتند. نتایج به دست آمده از آزمایش نشان دهنده این موضوع است كه بذور بیلهر مورد مطالعه دارای درجاتی از خواب فیزیولوژیك بودند.

Bilhar or Mountain Kandall (Dorema aucheri) belongs to Apiacea family that contains flavonoid and coumarine compounds. Since propagation of this plant in natural habitats occurs through seed and due to deep dormancy, the identification of different seed dormancy breaking methods is necessary for the preservation of this species. In this respect, different methods, including chilling, washing and gibberellic acid was studied, on the seeds gathered from Kohgiloyeh and Boyerahmad province. For this reason, a factorial experiment with three factors was done based on a completely randomized design in three replications, in the faculty of agriculture, Yasouj University, in 2012. Experimental factors were included, chilling period (stratification periods of 3 and 4 weeks), gibberellic acid (zero and 1500 ppm) and washing (washing with distilled water and non-washable). Results showed that 4 weeks chilling treatment had maximum germination percentage and germination rate and seedling vigor. Also, maximum root and shoot dry weight were obtained from the seeds of this treatment. Whereas, double and triple interaction effects for germination percentage, epicotyl and hypocotyl length were not significant. Germination percentage was better in 4 weeks prechilled seed than 3 weeks. Obtained results from this research showed that Bilhar seeds have the physiological dormancy.