ارزيابي مقاومت ژنوتيپ‌هاي گندم نسبت به پوره هاي سن گندم Eurygaster integriceps Put. (Hem.: Scutelleridae) در شرايط مزرعه در استان كردستان

سن گندم يكي از آفات مهم گندم در ايران محسوب مي شود و سالانه خسارت كمي و كيفي قابل‌توجهي به اين محصول وارد مي كند. به‌منظور ارزيابي مقاومت ژنوتيپ‌هاي گندم نسبت به پوره هاي سن گندم، 25 ژنوتيپ گندم محلي در قالب طرح بلوك-هاي كامل تصادفي در سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه كردستان مورد مطالعه قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه بين ژنوتيپ‌ها از لحاظ درصد تلفات پوره‌ها، ميزان افزايش وزن حشرات و درصد سن زدگي در اثر تغذيه پوره هاي سن گندم تفاوت بسيار معني داري وجود داشت. علاوه بر اين، نتايج حاصل از تجزيه همبستگي نشان داد كه بين درصد سن زدگي و پوشيدگي دانه توسط گلوم و گلومل همبستگي مثبت و معني داري وجود دارد (P < 0.01). بااين‌حال، بين درصد سن زدگي دانه و ساير صفات از جمله كرك دار بودن گلوم، وضعيت پوشينه و ريشك دار بودن ارقام همبستگي معني داري مشاهده نشد؛ اما نتايج نشان داد بين تعداد دانه در سنبله و اضافه‌وزن حشرات كامل همبستگي منفي و معني داري وجود دارد (P < 0.01). در مجموع با استفاده از تجزيه خوشه‌اي به روش Ward و بر اساس فاصله اقليدسي، 25 ژنوتيپ موردمطالعه در سه گروه مقاوم، به نسبت مقاوم و به نسبت حساس قرار گرفتند.

Sunn pest, Eurygaster integriceps Puton (Hem: Scutelleridae) is one of the most important pests of wheat in Iran, which causes considerable annual quantitative and qualitative damages to the crop. In order to evaluate the resistance of wheat genotypes to the nymphs of Sunn pest, 25 endemic wheat genotypes were studied at the Agricultural Research Station, University of Kurdistan. The experiment was carried out in a random complete block design with three replications. The analysis of variance showed significant differences among the genotypes for the mortality of Sunn pest nymphs, the weight increase of the adults and the percentage of damaged seeds. In addition, the results of correlation analysis showed that there was a positive significant correlation between the percentage of damaged kernel and covering kernel by glume and glomels (P < 0.01). However, there was no significant correlation between percentage of damaged kernel and other traits such as glume hairless, glume status and awn status. But the results showed that there was a negative and significant correlation between number of seeds per spike and total weight of insects (P < 0.01). Over all, using a cluster analysis by Ward method and based on Euclidean distance, the genotypes were classified in three groups as: resistant, partly resistant and relatively susceptible.