انتخاب ژنوتيپ‌هاي متحمل به شوري Plantago ovata در شرايط اين‌ويترو

In vitro selection of Plantago ovata for NaCl tolerance

اسفرزه گیاهی است از خانواده بارهنگ (Plantaginaceae) كه گونه‌های مختلفی دارد. گیاه آن یكساله علفی و كوتاه است و بلندی آن به 40 – 10 سانتی‌متر می‌رسد.منشأ اولیه آن هند و پاكستان می‌باشد و در فلور ایران پراكنش وسیعی دارد. هدف از این تحقیق، بررسی تحمل به شوری گونه Plantago ovataبا بهره‌گیری از تكنیك كشت بافت و استفاده از تنوع سوماكلونال به‎منظور شناسایی و تولید ژنوتیپ‌های متحمل می‌‌باشد. آزمایش در قالب طرح كاملا تصادفی با 12 تیمار و 15 تكرار انجام شد. ریزنمونه‌های هیپوكوتیل بیشترین و ریشه كمترین میزان القاء كالوس را در شرایط نبود تنش شوری (شاهد) نشان دادند. در حضور تنش شوری درصد كالوس‌زایی هیپوكوتیل از كوتیلدون بیشتر بود. درصد باززایی كالوس حاصل از ریزنمونه هیپوكوتیل در تمامی غلظت‌های NaCl از كالوس حاصل از ریزنمونه كوتیلدون بیشتر بود. افزایش غلظت NaCl موجب كاهش درصد باززایی شد. ریشه كمترین و كوتیلدون بیشترین وزن تر و خشك را در غلظت‌های مختلف NaCl داشت.همچنینافزایش غلظت NaCl موجب افزایش میزان سدیم و كاهش میزان پتاسیم در كالوس‌ها شد. میزان كلسیم با افزایش غلظت NaCl نوسان داشت. گیاهچه‌های باززایی شده در حضور غلظت‎های بالای NaCl برای توسعه ریشه به محیط ریشه‌زایی (محیط كشت MS فاقد هورمون) منتقل شده و گیاهچه‌های با رشد مناسب به خاك منتقل شدند.

Plantago ovata is from "Plantaginaceae" family which has several species. It is an annual herbaceous plant. Its height reaches to 10-40 cm. Its primary origin is India and Pakistan and it has wide distribution in Iranian flora. In order to evaluate responses of Plantago ovata to salinity an experiment was conducted using in vitro selection and tissue culture technique as well as somaclonal variation for identification and production of tolerant genotypes. The experiment was performed based on a completely randomized design with 12 treatments and 15 replications in each treatment. Hypocotyl and root explants showed the highest and the lowest callus induction respectively in non-saline (control) condition. Regeneration percentage of hypocotyl calli at all NaCl concentrations was more than cotyledon calli. Increasing concentrations of NaCl led to reduce percentage of regeneration. Cotyledon and root explants showed the highest and the lowest dry and fresh weight at all concentrations of NaCl. Also increasing of NaCl concentrations led to increment of sodium and decrement of potassium ingredients of callus. Amount of calcium varied by increasing NaCl concentration. Rooting happened a week after transferring regenerated plants to rooting medium. Then suitable seedlings were transferred to soil.