تجزيه‌وتحليل كروموزومي بلوط دارمازو (Quercus infectoria G. Oliver)

Karyotypic analysis of Quercus infectoria G.Oliver

      دارمازو Quercus infectoria G.Oliver)) یكی از گونه­های با ارزش و اصلی جنگل­های زاگرس است و از نظر زیست­محیطی، اقتصادی، ژنتیكی و دارویی حائز اهمیت است. انجام مطالعات سیتوژنتیكی در گونه­ها و جمعیت­های گیاهی به‎دلیل فراهم كردن اطلاعات كمی روی تاریخچه تكاملی گیاه، تعیین قرابت­های بین گونه­ای و مشخصات كاریولوژیكی، اهمیت فوق­العاده­ای دارد. این مطالعه با هدف تعیین كاریوتیپ و ساختار كروموزومی گونه دارمازو و تنوع كاریوتیپی میان چهار جمعیت آن در غرب ایران (سردشت، مریوان، شینه­قلایی و كاكاشرف) با استفاده از مریستم ریشه و سیستم تجزیه تصویری انجام شد. پس از اجرای مراحل پیش­تیمار، تثبیت، هیدرولیز و رنگ­آمیزی، نمونه­های میكروسكوپی تهیه و خصوصیات كاریوتیپی تعیین شدند. نتایج نشان داد كه تعداد كروموزوم­های بیشتر سلول­های مورد مطالعه 24 = x2 = n2 بود اما 25 = x2 = n2 و 26 = x2 = n2 و تریپلوئیدی نیز در برخی از سلول­ها مشاهده شد. تجزیه‌وتحلیل واریانس و مقایسه میانگین بر روی سه تا ده سلول 24 كروموزومی از سه تا هفت پایه مختلف در هر جمعیت انجام شد. تفاوت معنی­دار بین جمعیت­های مورد بررسی از نظر صفات طول كروموزوم، طول بازوی بلند و كوتاه مشاهده شد. شاخص­های تقارن، تقارن نسبی كاریوتیپ را در جمعیت­های مورد بررسی نشان دادند. تجزیه به مؤلفه­های اصلی نشان داد كه طول كروموزوم، طول بازوی بلند و كوتاه بیشترین نقش را در ایجاد واریانس داشتند. تجزیه خوشه­اینیز جمعیت­های مورد مطالعه را در دو خوشه مجزا طبقه­بندی كرد. به‎طوری‌كه دو جمعیت كاكاشرف و شینه قلایی در یك خوشه و دو جمعیت سردشت و مریوان در خوشه دیگر قرار گرفتند.

Quercus infectoria G. Oliver is one of the valuable and main species of Zagros forests of Iran. The species is important in environmental, economic, genetic and medicinal aspects. Cytogenetic studies on plant species and their populations provide quantitative information on evolution history and determine relationships between the species and karyological characteristics. Our study aimed to determine karyotypic and chromosomal constitution of Quercus infectoria and its karyological diversity among four populations of the species in western Iran (Sardasht, Marivan, Shine-Ghalaei and Kakasharaf) using root meristem and visual analyses. After pretreatment, stabilization, hydrolysis and staining, microscopic stages were performed and karyotypic parameters were investigated. Results showed that chromosome number of most the observed cells were 2n =2x= 24 but 2n=2x=25 and 2n=2x=26 and triploidy were also observed in several cells. Analysis of variance and mean comparisons were performed on 3 to 10 cells of 3 to 7 genotype of each population. Results showed significant differences among the studied populations in properties such as chromosome length, long and short arm length. Symmetric karyotype indices are indicative of the relative asymmetry of chromosomes in the studied populations. Principal components analysis based on karyotypic parameters showed that chromosome length, long arm length and short arm length, played the most important role in the first component. The first component contained more than 75% of total karyotypic variation. Cluster analysis classified the populations into two classes. Shine-Ghalaei and Kakasharaf was assigned to one cluster and Marivan and Sardasht, allocated to the second one.