تأثير فصل كاشت و نوع جمعيت بر عملكرد كمّي و كيفي گياه دارويي ماريتيغال (Silybum marianum L.)

Effects of planting season and population type on quantitative and qualitative performance of Milk Thistle (Silybum marianum L.)

ارزیابی عملكرد كمّی و كیفی جمعیت‌های بومی با رقم زراعی گیاه دارویی ماریتیغال تحت تأثیر فصل كاشت پاییز و بهار در منطقه معتدل و اثر كاشت در منطقه سردسیر بر روی ویژگی جمعیت‌های مختلف حائز اهمیت می‌باشد. از این‌رو آزمایشی به‌صورت كرت‌های خردشده شامل فصل كاشت پاییزه و بهاره به‌عنوان كرت اصلی و چهار جمعیت بومی (شوش، پل‌دختر، خرم‌آباد و الشتر) و یك رقم زراعی به‌عنوان كرت فرعی به مدت دو سال (1394-1393) در دانشكده كشاورزی دانشگاه لرستان مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین جمعیت‌های بومی و زراعی این گیاه در یك طرح بلوك‌های كامل تصادفی در منطقه سردسیر الشتر در بهار كشت و با هم مقایسه شدند. براساس نتایج بدست‌آمده تفاوت معنی‌داری بین كشت بهاره و پاییزه وجود داشت. بیشترین ارتفاع بوته (107 سانتی‌متر)، قطر كپه (44 میلی‌متر)، تعداد دانه در كپه (78 عدد) و عملكرد دانه (1000 كیلوگرم در هكتار) در كشت پاییزه بدست آمد. اثر متقابل فصل كاشت و نوع جمعیت نشان داد كه بیشترین میزان ماده مؤثره سیلی‌مارین (۲۲ میلی‌گرم در گرم وزن خشك دانه) و سیلی‌بین (3.9 میلی‌گرم در گرم وزن خشك دانه) در كشت پاییزه و در رقم زراعی بدست آمد. همچنین آزمایش مقایسه جمعیت‌های بومی و زراعی در منطقه سردسیر الشتر نشان داد كه بیشترین میزان ماده مؤثره سیلی‌بین (4.2 میلی‌گرم در گرم وزن خشك دانه) و سیلی‌مارین (بیش از 21 میلی‌گرم در گرم وزن خشك دانه) در جمعیت بومی الشتر نسبت به سایر جمعیت‌ها بدست آمد. به‌طور كلی در این آزمایش مشخص شد كه بیشترین عملكرد كمّی و كیفی گیاه دارویی ماریتیغال در منطقه معتدل خرم‌آباد در كاشت پاییزه بود و بیشترین میزان ماده مؤثره سیلی‌مارین و سیلی‌بین در منطقه سردسیر الشتر، در جمعیت بومی الشتر نسبت به سایر جمعیت‌ها بدست آمد.

This study was aimed to evaluate the quantitative and qualitative performance of different populations of Milk Thistle (Silybum marianum L.( under the influence of autumn and spring planting season. Therefore, a split plot experiment was conducted including autumn and spring planting as main plots and four local populations (Shush, Poldoktar, Khoram Abad and Aleshtar) and a crop cultivar as sub plots. The study was carried out in the Faculty of Agriculture, Lorestan University, for two years 2014-2015. In addition, the native and crop populations of this species in Aleshtar were compared in a randomized complete block design. Based on the results, there was a significant difference between spring and autumn planting seasons. The highest plant height (107 cm), capitol diameter (44 mm), number of grains in capitol (78) and grain yield (1000 kg ha-1) were obtained in autumn planting. The interaction effect of planting season and population type showed that the highest content of silymarin (22 mg/g of dry weight) and silybin (3.9 mg /g of dry weight) was obtained from the crop cultivar in autumn planting. The comparison between native and crop populations in Aleshtar region showed that the highest content of silybin (4.2 mg /g of dry weight) and silymarin (more than 21 mg / g of dry weight) was recorded for native Aleshtar population compared with other populations. In general, it was determined that the highest and lowest quantitative and qualitative performance of Milk Thistle in the temperate region of Khorramabad was obtained in autumn planting, and the highest content of silymarin and silybin was recorded for the native Aleshtar population compared with other populations.