پژوهشي در دانش بومي كشاورزي ايران با تكيه بر سه كتاب باقي مانده از قرن دهم هجري

A Research on Iran‘s Indigenous Knowledge of Agriculture with Reliance on the Books Left behind from the Tenth Century AH

معلومات كشاورزی در زمانهای گذشته در میان خانوادههای كشاورز ایرانی، به صورت شفاهی منتقل می شد. از این رو،كتاب‌هایاندكی در حوزه كشاورزی تالیف شده و بر جای مانده است. در این نوشتار تلاش می شود با بررسی سه كتاب ارشاد‌الزراعه، معرفت فلاحتورساله طریق قسمت آب ُقلب،میزان دانش و درجه پیشرفت و مهارت كشاورزان ایرانی در استفاده از آب، زمین، شرایط اقلیمی، رعایت توالی و آیش در كشت انواع محصولات، اعتلای كیفیت محصولات، دفع آفات حیوانی و طبیعی،انبار كردن و نگهداری انواع محصولات و میوه ها و استفاده درست از منابع آبی نمایانده شود. مهارتی كه علیرغم پیشرفت های علمی در زمینه كشاورزی، هنوز هم می تواند برای كشاورزی امروزایران، بسیارمفید و كارساز باشد.

Agricultural knowledge used to be orally transferred among the Iranian farm families in earlier times. Therefore, few books have been authored and left behind in the fields of agriculture. In this paper, it is tried to examine three books of Irshād al-Zirā‘a, Ma‘rifat Falāḥat, and Risāla-yi Ṭarīq-i Qismat-i Āb-i Qulb and thereby to demonstrate the amount of knowledge and the rate of progress and skill of the Iranian farmers in using water, land, climate conditions, observance of sequence and cultivation in planting various products, advancement of the quality of the products, animal and natural pesticide, storage and preservation of various kinds of products and fruits, and proper usage of water sources. It is a skill that despite scientific advancements in agriculture still can be very helpful and efficient to modern agriculture in Iran.