ناحيه‌بندي و تحليل بارش‌هاي نواحي مركزي ايران با استفاده از روش‌هاي زمين آمار

Zoning and Precipitation Analysis of Central Parts of Iran by Using Geostatistics Methods

هدف از اين مطالعه، ناحيه‌بندي و تحليل چرخه‌هاي بارش نواحي مركزي كشور است. بدين منظور از 29 متغيّر اقليمي براي72 ايستگاه سينوپتيكي و كليماتولوژي، طي دوره آماري از سال‌هاي 1359 تا 1390 استفاده شده است. براي دست‌يابي به اين هدف، ابتدا با استفاده از روش‌هاي زمين‌آمار، پايگاه داده‌اي به ابعاد 29× 3673 كيلومتر تشكيل شده است. سپس به‌منظور ناحيه‌بندي اقليمي از روش‌هاي تحليل خوشه‌اي و تحليل مميّزي بهره گرفته شده است. به‌منظور آشكارسازي چرخه‌هاي نهان و آشكار بارش هريك از نواحي، از تحليل طيفي (تحليل همسازه‌ها) استفاده شده است. داده‌هاي حاصل از متغيرهاي اقليمي انتخاب شده به روش تجزيه خوشه‌اي ادغام وارد6، مورد بررسي و تجزيه‌و‌تحليل قرار گرفت كه پس از ترسيم دندروگرام چهار پهنه اقليمي (1- ناحيه‌اي بارش زياد، دماي بسيار كم و رطوبت زياد؛ 2- بارش متوسط، دماي كم و رطوبت متوسط؛ 3- بارش بسيار كم، دماي بسيار زياد و رطوبت بسيار كم؛ 4- بارش كم، دماي زياد و رطوبت كم) شناسايي شد. به‌منظور ارزيابي نتايج حاصل از تجزيه خوشه‌اي، از روش تحليل مميّزي و آزمون تفاضل ميانگين استفاده شد. نتايج حاصل از تحليل مميّزي نشان داد كه 87/98 درصد از ايستگاه‌ها به‌طور صحيح در گروه مربوط به خود قرار گرفته‌اند. نتايج حاصل از اعمال تحليل چرخه‌هاي بارش هر ‌يك از اين نواحي نشان داد كه در هر چهار گروه، بيشتر چرخه‌هاي كوتاه‌مدت 2 تا 4 ساله حاكم بوده است؛ با وجود اين، متنوع‌ترين چرخه‌ها در ناحيه يك، به‌دليل عواملي مانند مجاورت با آب‌هاي خليج‌ فارس و قرارگيري در سايه ناهمواري‌هاي زاگرس، رخ داده است.

The purpose of this study is zoning and analyzing the precipitation cycles in central areas of Irna. For this purpose, 29 climatic variables for 72 synoptic and climatology stations during the statistical period of (1980-2011) have been uses. To this end, by using geostatic methods, a data base of dimension 29×3673 km was formed. Then for climatic zoning, cluster analysis method and discriminant analysis have been used. For detecting hidden or visible precipitation cycles at each area, spectrum analysis have been used. Data obtained from selected climatic variables have been reviewed and analyzed by Ward incorporation cluster analysis method that after drawing Dan Degram, four climatic areas(1- the area with high precipitation, 2-very low temperature and high humidity, 3- very low precipitation, very high temperature and very low humidity 4- low precipitation, high temperature and low humidity) have been recognized. To evaluate the results of the cluster analysis, discriminant analysis method was used to test the mean difference. The results of discriminant analysis showed that 98.87 of the stations are located correctly in their respective groups.The results obtained from using analysis of precipitation cycles of each of these areas showed that short cycles of 2-4years have been mostly dominant in the both four groups. However, the most variable cycles are located in area No.1 due to different factors including vicinity with Persian Gulf waters and locating in the shadow of Zagros mountains.