ارزيابي خطر فرسايش آبي و بادي و مقايسه پتانسيل رسوب‌دهي آنها در منطقه حارث‌آباد سبزوار

Assessment of the Risk for Water and Wind Erosion and Comparison of Their Sedimentation Potential in Hares-Abad Region in Sabzevar

فرسايش خاك، تهديدي جدي براي حفاظت منابع خاك و آب كشور است. در اين تحقيق، پهنه‌بندي خطر فرسايش بادي و آبي به‌ترتيب با مدل‌هاي IRIFR (IRIFR.E.A و IRIFR.E.B) و MPSIAC در منطقه سبزوار انجام شد و پتانسيل رسوب‌دهي آنها مورد بررسي قرار گرفت. سپس، نقشه واحد‌هاي كاري تهيه شد و عوامل نه‌گانه موثر در فرسايش بادي و آبي در هر يك از 15 واحد كاري مورد بررسي قرار گرفت و همچنين، نقشه‌هاي خطر فرسايش آبي و بادي و نقشه فرسايش ناخالص آبي و بادي و فرسايش ناخالص كل (آبي+بادي) براي منطقه مورد نظر تهيه شد. نتايج نشان داد، اراضي كشاورزي با مساحت 9/4936 هكتار بيشترين حساسيت را نسبت به فرسايش بادي و واحد كاري اراضي مارني با مساحت 3/596 هكتار، بيشترين حساسيت را به فرسايش آبي و توليد رسوب دارند. با توجه به نقشه وضعيت فرسايش بادي منطقه مورد بررسي، 55/80 درصد از منطقه در كلاس متوسط، 47/10 درصد در كلاس زياد و 40/8 درصد منطقه در كلاس كم‌خطر فرسايش بادي قرار گرفتند. با توجه به بررسي نقشه وضعيت فرسايش آبي منطقه، 32/50 درصد از منطقه در كلاس كم و 11/49 درصد در كلاس متوسط خطر فرسايش آبي قرار گرفتند. فرسايش بادي 19/71 درصد و فرسايش آبي 81/28 درصد در كاهش حاصلخيزي اراضي منطقه موثر بوده است. نتايج حاكي از آن است كه مقدار كل رسوب منطقه مورد مطالعه، 23/14412 متر مكعب در كيلومتر مربع در سال است كه 47/10259 متر مكعب در كيلومتر مربع به‌وسيله فرسايش بادي و 76/4152 متر مكعب در كيلومتر مربع به‌وسيله فرسايش آبي صورت مي‌گيرد.

Soil erosion, is a serious threat to the conservation of soil and water resources. In this reserch, wind and water erosion hazard zonation was done by IRIFR (IRIFR.E.A and IRIFR.E.B) and MPSIAC models, respectively in Sabzevar region and their sedimentation potential was examined. In this study, land units map was prepared and then the 9 determinant factors on wind and water erosion were studied in each 15 land units and the maps for water and wind erosion hazard and map of combined water and wind erosion and total combined erosion (water erosion + wind erosion) was prepared for the region. Results showed that agricultural land with an area of 4936.9 ha is most susceptible to wind erosion and marl land unit area with 596.3 ha is most susceptible to water erosion and sediment production. According to the wind erosion map of the studied area, 80.55% of the total area is fall in the middle class, 10.47% in high grade and 8.40 percent is in low risk of wind erosion. According to the survey of water erosion map, 50.32% is in low and 49.11 percent is in the middle class of hazard of water erosion. Wind and water erosion have been effective in reducing the fertility of land area as 75.81 percent and 24.19 percent respectively. The results showed that the total amount of deposits in the study area is 14412.23 m3/km2 in a year, in which 10259.47 m3/km2 is made by wind erosion and 4152.76 m3/km2 is made by water erosion.