برنامه‌ريزي استراتژيك بهسازي و نوسازي بافت‌هاي فرسوده شهري موردشناسي: محله‌هاي قيام و كوثر منطقه 12 شهرداري تهران *

Strategic Planning of Improvement and Renewal of Urban Old Textures Case Study: Qiam and Kowsar Neighborhood, District No. 12 Tehran

بافت‌هاي فرسوده شهري و به طبع آن محله‌هاي فرسوده، پديده‌اي چندوجهي و ميان‌بخشي بوده و داراي ابعاد قوي اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي، كالبدي، اجرايي و فني هستند. اين محله‌ها از يكسو داراي ريشه‌هاي سكونتي بوده و واجد ارزش‌هاي غني معماري و شهرسازي مي‌باشند و درعين‌حال به‌دليل عدم‌تطابق با زندگي امروزه شهري، با آنها فاصله گرفته و داراي مشكلات گسترده زيرساختي و روبنايي هستند. شهروندان اين بافت‌ها جز محروم‌ترين مردم بوده و در راستاي تحقق و توسعه عدالت اجتماعي، ازجمله مستحق‌ترين مردم هستند؛ بنابراين، ارزيابي و تحليل استراتژيك اين بافت‌ها درجهتِ رسيدن به شهر و محله‌اي سالم، از ضروريات محسوب مي‌شود. با در‌نظر گرفتن ماهيّت وجودي بافت‌هاي فرسوده، اين پژوهش از نوع كاربردي و روش تحقيق آن توصيفي-تحليلي و پيمايشي است. براي شناسايي نقاط قوّت، ضعف، فرصت و عوامل تهديد‎‌كننده بافت‌هاي فرسوده محله‌هاي قيام و كوثر، از تكنيك SWOT?استفاده ‌شده است. همچنين براي ارزيابي و تحليل عوامل داخلي و خارجي از تحليل راهبردي و تلفيقي، از ماتريس چهارخانه‌اي و نُه‌خانه‌اي استفاده شد. نتايج به‌دست آمده با توجه به جمع نمرات عوامل داخلي و خارجي نشان مي‌دهد كه بهترين استراتژي براي بهبود بافت فرسوده محله‌هاي قيام و كوثر، استراتژي رقابتي از نوع استراتژي كاهش، برداشت، واگذاري يا انحلال است؛ اما ازآنجاكه بافت فرسوده و شهر داراي پيچيدگي سيستمي زيادي هستند، از تلفيقي از استراتژي‌هاي محافظه‌كارانه (نگهداري- حمايت دورني)، استراتژي رقابتي (نگهداري- حمايت بيروني)، استراتژي كاهش، برداشت، واگذاري يا انحلال، استراتژي‌هاي رشد و توسعه و استراتژي‌هاي حفظ، نگهداري و ثبات استفاده شد و در‌نهايت 9 استراتژي با اولويت استراتژي SO براي بهبود بافت فرسوده محله‌هاي قيام و كوثر تدوين شد.

Urban old textures and consequently old neighborhoods has been multifaceted and cross-sectoral phenomenon and has strong social, cultural, economical, physical, administrative and technical dimensions. On one hand, these neighborhoods have residential roots and are rich in architectural and urban values. On the other hand due to failure to comply with todayʹs urban life, it has distanced from them and faced with extensive infrastructure and superstructure problems.The citizens of these sites are among the most deprived people and in order to realize the social justice and development, they are among the worthiest people. Thus, in order to reach a safe city and neighborhood, strategic evaluation and analysis of these textures are essential. Considering the nature of the old textures, this research is of applied type and its research method is descriptive-analytic and survey one. To identify the strengths, weaknesses, opportunities and threats of Qiam and Kowsar areas, SWOT technique has been employed. Also, to evaluate and analyze internal and external factors of strategic analysis, four-cells and nine-cells matrix have been used.The results, according to the scores of internal and external factors suggest that the best strategy for improving the texture of Kowsar and Qiam’s old textures is the competitive strategy of reduce, withdraw, transfer or closure strategy. But since the old textures and the city have a great complexity system, a combination of a conservative strategy (maintenance-internal support), competitive strategy (maintenance-external support), strategies to reduce, withdraw, transfer or closure, strategies for development and maintenance and stability have been used and finally 9 strategies, among which SO strategy has the top priority to improve the old textures of Kosar and Qiam were developed.